Μ.Μ.Ε. και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Επιβάλλεται επαναπροσδιορισμός της σύγχρονης επικοινωνίας.
Του Νίκου Κωνσταντινίδη (οικονομολόγου, κοινωνιολόγου, συγγραφέα)
Τα δημοφιλή site κοινωνικής δικτύωσης, καθώς προχωράει η τεχνολογία, συνεχώς εξελίσσονται. Κάποια κοινωνικά δίκτυα θα σβήσουν, άλλα θα εμφανιστούν και οι απαιτήσεις των χρηστών συνεχώς θα είναι περισσότερο απαιτητικές. Από την εποχή του MySpace έχουμε προχωρήσει στην περίοδο νέων κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης. Αυτή τη χρονική περίοδο κυρίαρχος είναι το Facebook και όπως αποδεικνύει η καθημερινή πρακτική, οι κοινωνικές εφαρμογές, μέσω κινητής τηλεφωνίας, έχουν διαδοθεί με μεγάλη ταχύτητα.
Η χρήση του Snapchat ως μέσο κοινωνικής δικτύωσης, το οποίο επιλέγουν πολλά παιδιά νεαρής ηλικίας, θα μπορούσε μελλοντικά ν’ ανέβει στη πρώτη θέση των κοινωνικών δικτύων.
Η κυριαρχία των κοινωνικών δικτύων έχει προβληματίσει πολύ σοβαρά τα παραδοσιακά Μ.Μ.Ε. όχι μόνο επειδή μειώθηκε ο αριθμός των «πελατών» τους, αλλά επειδή η προώθηση των ιστοσελίδων τους, παράλληλα, στηρίζεται στη χρήση των κοινωνικών δικτύων.
Η γιγάντωση των κοινωνικών δικτύων οδήγησε ουσιαστικά στην ολοκληρωτική άλωση όχι μόνο της προώθησης των κοινωνικών μηνυμάτων, αλλά και όλων των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών.
Είναι αλήθεια ότι η χρήση των διαδικτυακών μέσων μειώνει την κριτική μας ικανότητα. ‘Ότι στην κοινωνία της πληροφορικής, ουσιαστικά κανένας δεν σκέφτεται. Προβλέψαμε ότι θα καταργηθούν τα χαρτιά από τα γραφεία μας, εκείνο όμως που τελικά καταργείται είναι η σκέψη μας. Ωστόσο βρισκόμαστε ήδη στην κορύφωση των διαδικτυακών πρακτικών.
Ζούμε τις ιστορικές μέρες της διαδικτυακής εξάπλωσης και ελέγχου του παραγόμενου παγκόσμιου πλούτου. Η προσέλκυση του ενδιαφέροντος των ανυποψίαστων καταναλωτών βασίζεται στην ευκολία που επιτυγχάνεται από την συνεχόμενη εξάρτηση τους από τα μέσα που χρησιμοποιούν. Τα κινητά τηλέφωνα και οι Η/Υ συνεχώς αναβαθμίζονται. Οι χρήστες βρίσκουν προαποθηκευμένες τις εφαρμογές και τις πλατφόρμες των μέσων. Θεωρούν ότι οι υπηρεσίες τους προσφέρονται δωρεάν και οδηγούνται σε αποκλειστική εξάρτηση.
Γιατί πλέον οι αναγνώστες να αγοράζουν έντυπα ενημέρωσης; Τα περιοδικά και οι εφημερίδες κοστίζουν, πιάνουν χώρο και είναι για τους παππούδες που κι αυτοί σιγά – σιγά εξοικειώνονται.
Γιατί πλέον οι ακροατές να ακούνε ραδιόφωνο και οι θεατές να βλέπουν τηλεόραση, αν η ενημέρωση τους γίνεται αυτόματα;
Ο προβληματισμός επεκτείνεται και στα προγράμματα ψυχαγωγίας. Γιατί ο τηλεθεατής να επιλέγει ψυχαγωγικά κανάλια στην TV όταν μπορεί να παρακολουθεί συνεχόμενα ψυχαγωγικά διαδικτυακά συνδρομητικά προγράμματα δικής του επιλογής, χαμηλού κόστους, χωρίς διακοπές και διαφημίσεις;
Το Facebook είναι το δημοφιλέστερο κοινωνικό δίκτυο. Έχει 1,5 δισεκατομμύρια ενεργούς χρήστες μηνιαίως.
Το Facebook Messenger είναι η δεύτερη πιο δημοφιλής εφαρμογή messaging app. Είναι δεύτερη, με πρώτο το Whatsup.
To δημοφιλέστατο Twitter, λόγω του μικρού μεγέθους των μηνυμάτων (περιορίζεται στους 140 χαρακτήρες), καθιερώθηκε και χρησιμοποιείται από επώνυμους. Κινείται σε ανοδική πορεία και προβλέπεται να κατακτήσει στόχους ισάξιους του facebook.
Το Linkedln είναι το κοινωνικό δίκτυο για επαγγελματίες. Έχει γίνει συνείδηση ότι, όποιος επιθυμεί να βελτιώσει την καριέρα του ή να γνωρίσει ανθρώπους που θα τον βοηθήσουν, πρέπει να βρίσκεται στο Linkedln. Τα Linkedln profiles σχεδιάστηκαν για να θυμίζουν βιογραφικό σημείωμα. Δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες να παρουσιάζουν τις γνώσεις τους, τις σπουδές τους, τις διακρίσεις τους, την επαγγελματική τους εμπειρία. Οι χρήστες μπορούν να δημιουργούν ομάδες, σελίδες παρουσίασης, δημοσιεύσεις θέσεων εργασίας και αιτήσεις απασχόλησης.
Το Google+ εμφανίστηκε το 2011 και είναι το ταχύτερο αναπτυσσόμενο κοινωνικό δίκτυο. Στην αρχή όλοι νόμιζαν ότι ότι πρόκειται για αντίγραφο του facebook. Ωστόσο το 2015 η google πρόσθεσε τα Communities και τα Collections με συνέπεια να κερδίσει το κοινό των κοινωνικών δικτύων.
Το Youtube είναι η ιστοσελίδα στην οποία ανεβάζουν οι χρήστες video. Μετά την google, το youtube είναι η δεύτερη μεγαλύτερη μηχανή αναζήτησης που ανήκει στην ιδιοκτησία της google.
Το Instagram εξελίσσεται σε ένα από τα πιο δημοφιλή κοινωνικά δίκτυα για το μοίρασμα φωτογραφιών και μικρών, σε διάρκεια, video, από κινητά τηλέφωνα. Αποτελεί το κυρίαρχο δίκτυο· αγοράστηκε από το facebbok το 2012, έναντι ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων.
Το Pinterest κατάφερε να ανελιχθεί στις πρώτες θέσεις της κοινωνικής δικτύωσης, αποδεικνύοντας πόσο σημαντικό είναι το οπτικό περιεχόμενο για το Web. Επιδιώκει να εισχωρήσει στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου. Ήδη η επιδίωξη αυτή είναι σε εξέλιξη, με την προσθήκη των “Buy” buttons στα pin των προϊόντων που πωλούνται από ορισμένες εταιρείες.
Το Tumblr είναι η δημοφιλής κοινωνική πλατφόρμα blogging που χρησιμοποιείται κυρίως από εφήβους και νεαρούς ανθρώπους. Όπως και το Pinterest, έγινε γνωστό για την οπτικοποίηση των δεδομένων. Η καινοτομία του βρίσκεται στην έννοια του “Reblogging” (Επανεκκίνηση). Τα ενδιαφέροντα άρθρα λαμβάνουν χιλιάδες “reblogs” (επανεκδόσεις).
To Vine είναι μια διασκεδαστική εφαρμογή, ιδιοκτησία του Twitter, για την παρακολούθηση video, ιδιαίτερα για εκείνους που δεν έχουν την ανάλογη υπομονή να παρακολουθήσουν ένα μεγάλο video στο youtube. Τα video μπορούν οι χρήστες να τα κάνουν embed μέσα στο tweet.
Το Snapchat είναι ένα ταχύτατα αναπτυσσόμενο κοινωνικό δίκτυο που ξεκίνησε από το instant messaging και λειτουργεί μόνο σε κινητά. Η επιτυχία του οφείλεται στην αναδιανομή των “snaps”. Ένα “snap” μπορεί να είναι ένα video ή μια εικόνα ή ένα μήνυμα που μπορεί κανείς να στείλει σε ένα φίλο του. Το έχουν λατρέψει τα παιδιά, επειδή οι δημοσιεύσεις γίνονται σε φίλους και όχι σε όλους όπως γίνεται σε άλλα κοινωνικά δίκτυα.
Γίνεται αντιληπτό ότι ο τρόπος ενημέρωσης, επικοινωνίας, προβολής και συναλλαγών πέρασε ήδη σε μια νέα εποχή. Όσοι δεν έχουν εξοικείωση θεωρούνται αναχρονιστικοί και αργότερα υποχρεώνονται να προσαρμοστούν έστω και μερικώς.
Οι πληροφορίες, οι εικόνες, οι ειδήσεις, τα μηνύματα, ακόμα και τα συναισθήματα, μεταφέρονται «εν τη γενέσει τους». Οι καινοτόμες εφαρμογές επηρεάζουν τις συνήθειες και τη ζωή μας.
Η ψυχοπαθολογία του πολιτισμού μας βρήκε νέο προσανατολισμό. Το κοινό αντανακλά την ικανότητα των εμπνευστών του και οι μάζες εκφράζουν τις απόψεις τους δημόσια, επιβάλλοντας μια πολυγνωμία που αναζητά like.
Η δημοσιοποίηση των σκέψεων αντικατοπτρίζει το γενικό γνωστικό υπόβαθρο της κοινωνίας και ταυτόχρονα διαμορφώνει ένα διαφορετικό είδος δημοκρατικής διακίνησης ιδεών.
Ωστόσο η ανθρώπινη τάση για άμεση επικοινωνία επιβάλλεται μέσα από νέους μηχανισμούς οι οποίοι χρησιμοποιούν τους πολίτες ως εργαλεία της δικής τους δουλειάς. Ουσιαστικά η κάθε εφαρμογή είναι το τεχνικό μέσο, με εργαζόμενους τους ανυποψίαστους εθισμένους χρήστες.
Οι εμπνευστές έχουν την ικανότητα να δίνουν την δυνατότητα έκφρασης των ασυνείδητων φαντασιώσεων και τα άγχη της κουλτούρας των κοινωνιών, ωστόσο το κίνητρο τους δεν είναι απόλυτα δημοκρατικό. Ο απώτερος στόχος φυσικά είναι να παραχθεί πλούτος.
Η διεθνής σκακιέρα μεγάλωσε και ταυτόχρονα οι προσδοκίες της οικονομικής ελίτ. Η υποκινούμενη ανάφλεξη εντάσεων για εδαφικές διεκδικήσεις με κύριο στόχο την ενεργειακή εκμετάλλευση, είναι ο ένας δρόμος για την συντήρηση της πολεμικής βιομηχανίας. Ο άλλος δρόμος, της διαδικτυακής εκμετάλλευσης, ο ειρηνικός, δεν απαιτεί συρράξεις και αιματοχυσίες.
Όλοι πρέπει να προβληματιστούμε. Το μοντέλο της συζήτησης και της έντυπης ενημέρωσης παρακμάζει με την κυριαρχία των μέσων ενημέρωσης των μαζών. Η συζήτηση στα Μ.Μ.Ε. τηλεόραση και ραδιόφωνο, άρχισε σιγά – σιγά να παρακμάζει, καθώς αυτά έχουν το ρόλο του ενδιάμεσου στην επικοινωνία και υποβάλουν μια ορισμένη αντικειμενικότητα αναφορικά με τα γεγονότα, που δεν αφήνει περιθώριο στη συζήτηση και την ανάπτυξη διαλογικών κριτηρίων εκτίμησης της ποιότητας των πληροφοριών.
Η διείσδυση των κοινωνικών δικτύων στη ζωή μας είναι εντονότερη ιδιαίτερα τώρα, την περίοδο της πανδημίας. Η έλλειψη προσωπικής επαφής μας υποχρεώνει να επικοινωνούμε με εναλλακτικούς τρόπους. Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων είναι πάρα πολύ σημαντικός και συνεχώς αλλάζει τους όρους του διαλόγου.
Το μοντέλο της μαζικής επικοινωνίας όπως το ζήσαμε, όσοι το ζήσαμε, με την τηλεόραση και το ραδιόφωνο να επιβάλουν μια μονόδρομη επικοινωνία και αντικειμενικότητα έχει διαρραγεί.
Η εμπιστοσύνη προς τα παραδοσιακά μέσα είχε διαρραγεί επίσης εδώ και χρόνια μόνο που τώρα είναι πια ευδιάκριτη, γιατί εκατομμύρια πολίτες έχουν λόγο, ασκούν κριτική και συγκροτούνται σε ομάδες που επηρεάζουν τα παραδοσιακά μέσα και την πολιτική επικοινωνία.
Τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, πρέπει να εκσυγχρονιστούν και να αναβαθμίσουν τον τρόπο προβολής της ενημέρωσης και των προγραμμάτων τους.
Η δύναμη των κοινωνικών δικτύων είναι τεράστια. Επηρεάζει όχι μόνο το κοινό, αλλά και την λήψη αποφάσεων από την κεντρική εξουσία, η οποία δια των εκπροσώπων της χρησιμοποιεί τα μέσα για να επιβάλει την άποψη της.
Τα προγράμματα της TV και του ραδιοφώνου ήταν, είναι και θα είναι φτιαγμένα για εκείνο το εύρος της κλίμακας νοημοσύνης και μορφωτικού επιπέδου του κοινού, στο οποίο θα υπάρχει ο μεγαλύτερος αριθμός θεατών και ακροατών ή εν δυνάμει θεατών ακροατών.
Το διαδίκτυο έσπασε αυτή τη συνθήκη και τα κοινωνικά δίκτυα έρχονται να αφαιρέσουν από τα παραδοσιακά μέσα το ρόλο του μεσάζοντα στην επικοινωνία. Τα αποτελέσματα τα βλέπουμε καθημερινά.
Οι πολιτικές μάχες μπορεί να μην κερδίζονται στα κοινωνικά δίκτυα αλλά τα τελευταία αποτελούν πια ένα εργαλείο που καμία εξουσία δεν μπορεί να αγνοήσει.
Αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι οι διαχειριστές των κοινωνικών δικτύων, όταν έχουν τεράστιο αριθμό που τους ακολουθούν απαιτούν αντίστοιχα μεγάλες χρηματικές αμοιβές και να επισημανθεί ότι πολλοί επαγγελματίες και της περιοχής μας, δέχθηκαν απειλές, εν μέσω κρίσης και πανδημίας, να καταβάλουν σημαντικά χρηματικά ποσά για να μην δεχθούν ομαδικά δυσμενή σχόλια τα οποία θα οδηγήσουν τις επιχειρήσεις τους σε καταστροφή.
Ας μην ξεχνάμε τα λόγια του ιδρυτή της Microsoft : «Το διαδίκτυο γίνεται η κεντρική πλατεία για το παγκόσμιο χωριό του αύριο». Αυτά τα είπε χρόνια πριν. Μα…στο αύριο ζούμε!
About Author
