Η εικαστικός Ειρήνη Βαζούκου και η Ιστορικός Τέχνης και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού Πόλυ Χατζημάρκου είναι δύο γυναίκες με έντονη προσωπικότητα, ταλέντο, γνώσεις και καλλιτεχνική άποψη. Διατηρούν εδώ και χρόνια μία δημιουργική σχέση συνεργασίας και φιλίας, της οποίας το αποτέλεσμα θα έχουμε για ακόμα μία φορά την ευκαιρία να δούμε και να απολαύσουμε.
Αφορμή για την συνάντησή μας και την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτησή μας στάθηκε η έκθεση “No Excuse” της Ειρήνης Βαζούκου που διοργανώνει η Δημοτική Επιτροπή Ισότητας Ρόδου στο Κατάλυμα της Γαλλίας στα πλαίσια της εβδομάδας δράσεων για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Την έκθεση επιμελείται η Πόλυ Χατζημάρκου. Τα εγκαίνια θα γίνουν το Σάββατο 23 Νοεμβρίου και θα διαρκέσει έως τις 7 Δεκεμβρίου.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Photo Credits πορτραίτου Ειρήνης Βαζούκου: Καλλιόπη Βουτζαλή
Ας ξεκινήσουμε με εσάς, κυρία Βαζούκου. Τι σημαίνει για εσάς η ζωγραφική; Τι σας έχει χαρίσει και τι σας έχει στερήσει;
Το λέω συχνά, η τέχνη για εμένα είναι έρωτας. Αυτή η έντονη συναισθηματική σχέση με ακολουθεί από την εφηβεία μου. Έχω όλα τα συμπτώματα. Ενθουσιασμό, απογοήτευση, έχω κλάψει από χαρά και από λύπη.
Με μία διαφορά. Δεν χάνω τον έλεγχο του εαυτού μου. Είναι πιο ασφαλής κατάσταση. Έχω μια σχετική διαχείριση των κινήσεών μου. Τι μου έχει στερήσει; Μια «φυσιολογική» ζωή….
Πώς ήταν η εμπειρία σας από την πρόσφατη συμμετοχή σας στην έκθεση στο Παρίσι;
Αν πω την λέξη «ΜΑΓΙΚΗ», θα είναι υπερβολή; Στην πόλη του Φωτός και του Διαφωτισμού, να παρουσιάζω την δική μου ΦΩΤΙΑ-ατομική έκθεση , μιας και ο τίτλος της ήταν «Άναψε τη φωτιά» (Light the Fire). Κάψε τον πόνο για να έρθει η κάθαρση…
Η Ελληνική Πρεσβεία και η Ελληνική παροικία με στήριξε πολύ και είμαι ευγνώμων γι΄αυτό. Αλλά και οι Γάλλοι. Μια εμπειρία που δεν την χόρτασα, καθώς πήγα μόνο λίγες μέρες για το στήσιμο της έκθεσης και για τα εγκαίνια, λόγω άλλων υποχρεώσεων στην Αθήνα.
Πάντως το Παρίσι ήταν μία μεγάλη αγκαλιά για εμένα. Ο Νίκος Γραικός, φίλος, κάτοικος Παρισιού 35 χρόνια, διεθνής γνωστός συγγραφέας και όχι μόνο, με στήριξε σε όλη τη διάρκεια της έκθεσης, η Κλειώ, ο Μανώλης, ο Γιώργος, μεταπτυχιακοί φοιτητές εκεί, τι να πρωτοπώ…
Ο κ. Μαυροϊδάκης ο Έλληνας ιδιοκτήτης της γκαλερί Δεσμός στο Μονπαρνάς… θέλω πολλές σελίδες για να πω τις εμπειρίες μου. Στο δια ταύτα, γύρισα με τις καλύτερες εντυπώσεις!
Εδώ και αρκετά χρόνια εκφράζεστε μέσα από την τέχνη σας για την αδικία και την καταπίεση που υφίσταται το γυναικείο φύλο. Αυτή η στράτευση στη συγκεκριμένη θεματολογία οφείλεται σε έμπνευση ή επιλογή;
Αφουγκράζομαι την κοινωνία γύρω μου και τη θέση της γυναίκας, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε διεθνές επίπεδο, και απλά δουλεύω. Η έμπνευσή μου αν το θέτετε έτσι, είναι η οργή, ο θυμός, η λύπη, η αγανάκτηση. Είναι συναισθήματα. Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς.
Έχω δύο κόρες, έχω εγγονή. Έχω γιο που του έχω μάθει να σέβεται τις γυναίκες και εγγονό που θα διδαχθεί και αυτός. Γιατί δεν αρκεί μόνο να μαθαίνουν τα κορίτσια, αλλά και τα αγόρια.
Υπερασπίζομαι τα δικαιώματα των γυναικών και γενικά τα δικαιώματα των Ανθρώπων, από τότε που γεννήθηκα και θα τα υπερασπίζομαι μέχρι να πεθάνω.
Τι θα δούμε στην έκθεσή σας «No Excuse» στο Κατάλυμα της Γαλλίας;
Ο τίτλος ήταν της επιμελήτριας μου Πόλυς Χατζημάρκου. Μαζί δουλεύουμε. Μαζί δημιουργούμε 23 χρόνια τώρα. Ο τίτλος σημαίνει «καμία δικαιολογία». Και καμία ανοχή. Είναι διεθνής τίτλος για την κακοποίηση των γυναικών.
Θα δείτε έργα ζωγραφικής με λάδι, επιτοίχια, γλυπτά- κατασκευές με οξυγονωμένο χαλκό, αλλά και νέα έργα εγκαταστάσεις τα οποία δεν τα έχω εκθέσει αλλού, εκτίθενται πρώτα εδώ στη Ρόδο, σε αυτή την έκθεση.
Είναι προγραμματισμένο να ταξιδέψουν Αθήνα και Ευρώπη το 2025-26 αλλά δεν μπορώ να προαναγγείλω κάτι αν δεν οριστικοποιηθεί το πρόγραμμα.
Πότε και με τι διάθεση δημιουργήσατε αυτά τα έργα;
Δημιουργώ σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από μοναχικότητα, παρατήρηση, αυτοκριτική και σκληρή δουλειά. Προσπαθώ πάντα να δώσω απαντήσεις μέσω της τέχνης. Απαντήσεις υπαρξιακές, να «φωτίσω» καταστάσεις και γεγονότα που με «καίνε», με προβληματίζουν, με εμπνέουν.
Η διάθεσή μου πάντα χαρακτηρίζεται από απόλυτη ψυχραιμία όταν δημιουργώ. Όταν δουλεύω, δεν σκέφτομαι. Το έργο έτσι κι αλλιώς με καθοδηγεί. Εγώ απλά εκτελώ. Αρκεί ένα συναίσθημα ή μια εικόνα για να αρχίσω να δουλεύω λίγα ή πολλά έργα μέχρι να βρω μία απάντηση…που δεν βρίσκω ποτέ!
Ένα παράδειγμα: είχα δει ένα «ερωτικό» έργο του δασκάλου-εικαστικού Χρόνη Μπότσογλου που είχα την τύχη να πάρω λίγα μαθήματα απ΄αυτόν το 1987. Αυτό ήταν αρκετό για να φτιάξω τη σειρά με τα «Ερωτικά» μου το 2002, στο πλαίσιο του εικαστικού προγράμματος ΜοΤέΡ 1 του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης, σε επιμέλεια της Πόλυς Χατζημάρκου.
Ακόμα ένα παράδειγμα: Οι «Ρίζες», οι 2 ατομικές μου εκθέσεις, σε επιμέλεια Ντίνας Αδαμοπούλου και Πόλυς Χατζημάρκου, με 70 έργα που παρουσιάστηκαν αρχικά στο Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ύδρας το 2015 και το 2016 στον Προμαχώνα Αγίου Γεωργίου στη Ρόδο. Η έμπνευση για τα έργα ήρθε όταν παρατήρησα τις ακάλυπτες ρίζες ενός τεράστιου φίκου που υπάρχει επί της Ρόδου- Λίνδου πριν το Ροδίνι. Ένα απολύτως φυσικό έργο τέχνης!
Γεννιέται ή γίνεται ο καλλιτέχνης;
Πιστεύω ότι οι περισσότεροι άνθρωποι γεννιούνται καλλιτέχνες. Απλά κάποιοι (όπως εγώ) δεν μπορούν να σταματήσουν να δημιουργούν.
Η τέχνη είναι εμμονή. Οι περισσότεροι δεν την έχουν ανάγκη. Βρίσκουν τους δρόμους τους…Το ταλέντο το έχουν οι περισσότεροι αλλά χρειάζεται να το καλλιεργήσεις μέσα από μελέτη και σκληρή δουλειά.
Όλα βασίζονται στον χαρακτήρα του κάθε ανθρώπου. Αυτό είναι το κύριο. Ο χαρακτήρας. Μετά είναι η τύχη. Όμως όταν σου κτυπήσει την πόρτα, εσύ πρέπει να είσαι έτοιμος.
Το ίδιο ισχύει και για την ευκαιρία. Δημιουργείς χωρίς να περιμένεις τίποτα. Γιατί είσαι απλά εσύ, έτσι είσαι. Έλεγε κάποτε ο αείμνηστος Τσαρούχης ότι με τη δημιουργία του έργου έχεις πληρωθεί. Τελεία.
Και εγώ ένιωσα κάπως έτσι. Να μην περιμένω τίποτα και από κανένα. Απλά δημιουργούσα γιατί δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς. Δεν μπορούσα να ζήσω χωρίς αυτό. Κάθε ελεύθερο δευτερόλεπτο της ζωής μου, δημιουργούσα. Δεν φανταζόμουν ποτέ τον εαυτό μου να πάω διακοπές…έχανα χρόνο. Δεν μπορούσα τις Κυριακές μου να πηγαίνω εκδρομές…έχανα χρόνο.
Ένας ζωγράφος «βλέπει» τον κόσμο διαφορετικά από τους άλλους ανθρώπους;
Αν θα τολμούσα να έβαζα κάποια διαφορά, που ουσιαστικά δεν υπάρχει, είναι ότι είμαστε πιο ελεύθεροι να είμαστε ο εαυτός μας. Να μην φοράμε ‘στολή’ ή ‘μάσκα’.
Επειδή έχω εξασκήσει παράλληλα επαγγέλματα στα νιάτα μου που δεν είχαν καμία σχέση με την τέχνη, λόγω ανάγκης βιοπορισμού, προσπαθούσα με πολύ κόπο (ευτυχώς ήμουν πάντα ελεύθερος επαγγελματίας) να προσαρμόσω το επάγγελμα που έκανα στον χαρακτήρα μου.
Βέβαια, στον εικαστικό χώρο πρέπει να επιλέξεις τι θες. Να είσαι ο εαυτός σου, αυθεντικός και να μην κάνεις τα γούστα των συλλεκτών, επιμελητών, ιδιοκτητών γκαλερί οι οποίοι όμως στήνουν καριέρες.
Αν θες να είσαι αυθεντικός, το τίμημα είναι ότι θα αντιμετωπίσεις πολλή δυσκολία. Εγώ επέλεξα το δεύτερο. Δεν με ενδιέφερε να γίνω αρεστή. Σαν άναρχη στο σύστημα της τέχνης.
Με ποιο τρόπο πιστεύετε ότι η στρατευμένη τέχνη μπορεί να επηρεάσει τους ανθρώπους;
Υπάρχει μία ιστορία που θα σας απαντήσω μέσω αυτής. Κάποτε, λένε, άρπαξε φωτιά σε ένα μεγάλο δάσος. Όλα τα ζώα έφυγαν για να σωθούν. Ένα μικρό κολιμπρί όμως, έπιανε μία σταγόνα νερού από μία πηγή και την έριχνε στην φωτιά.
Το κορόιδευαν τα άλλα ζώα, «μα τι κάνεις», του έλεγαν. «Δεν σβήνει η φωτιά με σταγόνες»…Κι αυτό απάντησε: «Κάτι πρέπει να κάνω».
Αυτό θέλω να πιστεύω ότι είναι η τέχνη. Ξέρω σίγουρα, ότι αυτό κάνω εγώ. Ό,τι μπορώ κάνω. Αν επηρεάζει τους ανθρώπους, αν θέλουν να κοιτάξουν αληθινά στα γεγονότα, αν μπορούν να αλλάξουν τη οπτική γωνία που είχαν έως τώρα, δεν εξαρτάται από εμένα. Εγώ όμως «κάτι πρέπει να κάνω»…
ΠΟΛΥ ΧΑΤΖΗΜΑΡΚΟΥ
Κυρία Χατζημάρκου, πείτε μας για την γνωριμία σας με την Ειρήνη Βαζούκου και για την τέχνη της, την οποία μελετάτε εδώ και χρόνια. Τι είναι αυτό που την χαρακτηρίζει και την κάνει σημαντική;
Την Ειρήνη την γνώρισα λίγο μετά την επιστροφή μου από τις σπουδές μου στην Αγγλία και μόλις άρχισα να εργάζομαι ως επιστημονική συνεργάτιδα στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης. Αφορμή ήταν το ανοιχτό κάλεσμα που έκανα για να γνωρίσω τους/τις ντόπιους/ες εικαστικούς. Η Ειρήνη ήρθε στην Πινακοθήκη για να με συναντήσει, είδε ότι έχει πολύ κόσμο, μου άφησε το portfolio με το τηλέφωνό της και εξαφανίστηκε! (γέλια)
Το ίδιο βράδυ ξεφύλλισα τη δουλειά της, είδα πολύ καλή παραστατική, ανθρωποκεντρική ζωγραφική. Την παίρνω τηλέφωνο και της λέω «είσαι μέσα». Και το «μέσα» ήταν το εικαστικό project Μο.Τέ.Ρ. (Μοντέρνα Τέχνη Ρόδου) με τον πρώτο κύκλο του να περιλαμβάνει 9 επιλεγμένους Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες που ζουν και δημιουργούν στο νησί.
Θυμάμαι ότι δούλεψε τόσο εντατικά σε νέα έργα για εκείνη την ατομική και, πράγματι, η έκθεσή της με ερωτικά, γυμνά και πορτραίτα, ήταν εξαιρετική. Από τότε πάνε περίπου 23 χρόνια. Έκτοτε παρακολουθώ ανελλιπώς τη δουλειά και την εξέλιξή της, επιμελούμαι ή γράφω για εκθέσεις της και μας δένει μια στενή σχέση φιλίας και συνεργασίας.
Μέσα σε μύρια άλλα, συζητάμε για την τέχνη, για τις ιδέες που έχει και τα νέα έργα της. Παρατηρήσεις, προβληματισμοί, αυστηρή κριτική, έπαινοι, διορθώσεις και ξανά. Καταφέρνω να είμαι αντικειμενική μαζί της γιατί έτσι πρέπει να είναι. Κι αυτό τελικά, που την χαρακτηρίζει και την κάνει σημαντική, είναι ότι η Ειρήνη είναι μια γυναίκα-καλλιτέχνιδα-Ροδίτισσα, που έχει πείσμα και πάθος πολύχρωμο.
Δουλεύει αφοσιωμένα και καθημερινά στο ατελιέ της, τολμά να πειραματιστεί με νέα υλικά, με νέες φόρμες, αφουγκράζεται, επεξεργάζεται και δεν σταματά. Από τα -τότε- ακρυλικά, πέρασε στα λάδια, απέκτησε μια σταθερή εξπρεσιονιστική ταυτότητα, πλέον καταπιάνεται και με μικτές τεχνικές, γλυπτικές κατασκευές και μικροεγκαταστάσεις.
Μα το πιο σημαντικό είναι το ενδελεχές και πολύχρονο έργο της πάνω στη γυναικεία ταυτότητα. Θεωρώ ότι δίπλα στις έννοιες “γυναίκα” ή “γυναικεία ενδυνάμωση” ή “έμφυλη βία”, στέκει και εκείνη με τα έργα της εδώ και δεκαετίες.
Η Ειρήνη Βαζούκου έχει πει ότι ο ρόλος σας στην έμπνευση για την έκθεσή της «No Excuse» που θα δούμε στο Κατάλυμα της Γαλλίας ήταν καθοριστικός, ότι σχεδόν συν-δημιουργήσατε. Με ποιον τρόπο έγινε αυτό;
Είναι χαρακτηριστικό της Ειρήνης η ευγενική της πρόθεση να αναγνωρίζει, να αναφέρεται και να τιμά όσες και όσους έδωσαν κάτι για την έμπνευση στο έργο της.
Όπως είπα, συζητάμε συνεχώς, «διαβάζουμε» τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και διεθνώς και εμβαθύνουμε σε θέματα που ακουμπούν τη δουλειά της, αλλάζουμε, διορθώνουμε, αναπτύσσουμε. Από θέματα τεχνικής ή επανάχρησης των υλικών που μαζεύει και μετασχηματίζει μέχρι ιστορικά και κοινωνικά ζητήματα πάνω στη θεματική της για τη γυναίκα και την έμφυλη βία.
Κάπως έτσι και βλέποντας την πρόοδο στα νέα έργα της, της θύμισα το “No excuse”, τον τίτλο της καμπάνιας του ΟΗΕ (UN Women) που τελικά δανειστήκαμε ως τίτλο έκθεσης, μια καμπάνια που εστιάζει στα νομικά πλαίσια που χρειάζεται να ενισχυθούν, για τη διασφάλιση της ασφάλειας των γυναικών και την εξάλειψη της έμφυλης και σεξουαλικής βίας.
Ένα ακόμα κομμάτι της συνέργειάς μας, είναι η χρήση του συμβόλου της μεταλλικής κρεμάστρας ρούχων. Ως υπενθύμιση των σκοτεινών εποχών (που ξανά παραμονεύουν) για το γυναικείο σώμα, όταν η κρεμάστρα -μαζί με άλλα αιχμηρά αντικείμενα- γινόταν «εργαλείο» για παράνομες και αυτοσχέδιες αμβλώσεις, επικίνδυνους τραυματισμούς και θανάτους. Και ως σύμβολο των αγώνων για το δικαίωμα στην άμβλωση και την αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος ήδη από τα δεκαετίες του ’60 και του ’70.
Δεν ξέρω αν τα παραπάνω παραδείγματα είναιι συν-δημιουργία αφού τα έργα είναι αποκλειστικά δικά της. Χαίρομαι όμως να συμμετέχω στη δημιουργικότητα της Ειρήνης.
Τι θα μας συστήνατε να παρατηρήσουμε σαν θεατές;
Η τέχνη της Βαζούκου δεν αποφεύγει τη δυσφορία ή τις δύσκολες αλήθειες. Αντίθετα, αναγκάζει τον θεατή να υπολογίσει το οδυνηρό, το άβολα οικείο, να ασχοληθεί άμεσα με τις ακατέργαστες γωνίες των πιο ύπουλων βιαιοτήτων της κοινωνίας.
Είτε μέσα από εγκαταστάσεις, γλυπτικές φόρμες, κατασκευές ή ζωγραφικά έργα, το έργο της αποτυπώνει την πολύπλευρη φύση του θηλυκού πόνου.
Αλλά ακριβώς μέσα σε αυτήν την ευαλωτότητα, βρίσκει τη δύναμή της. Γιατί στη δουλειά της, το τραύμα της πατριαρχίας, του μισογυνισμού, των κοινωνικών στερεοτύπων που διαιωνίζονται σε παραλλαγές, δεν είναι πλέον το τελικό σημείο.
Είναι ένα σημείο εκκίνησης για την αλλαγή Παραδείγματος, είναι σύμβολο ανθεκτικότητας και αντίστασης στην απόγνωση και την κοινωνική αδικία.
Πιστεύετε ότι η στρατευμένη τέχνη μπορεί να επηρεάσει τις συνειδήσεις των ανθρώπων και να αλλάξει τα κακώς κείμενα των κοινωνιών;
Η στρατευμένη τέχνη έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει βαθιά τις συνειδήσεις και να προκαλέσει αλλαγές στις κοινωνικές και πολιτικές δομές, καθώς η τέχνη πάντα υπήρξε ένα ισχυρό εργαλείο έκφρασης και διαμαρτυρίας. Καλλιτέχνες, καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας, χρησιμοποίησαν την τέχνη για να αναδείξουν αδικίες, καταπιέσεις και κοινωνικές ανισότητες, επηρεάζοντας τις αντιλήψεις του κοινού και συχνά ενισχύοντας το κίνημα για αλλαγή.
Ένα κλασικό παράδειγμα είναι οι πολιτικές αφίσες και τα εικαστικά έργα που σχετίζονται με την επανάσταση ή τους κοινωνικούς αγώνες, όπως οι καλλιτέχνες του κινήματος του Dada ή οι ζωγράφοι του Εξπρεσιονισμού, οι οποίοι αντιτάχθηκαν στην εξουσία και τη σύγκρουση μέσω των έργων τους.
Η στρατευμένη τέχνη, με μια άμεση και συχνά συγκινητική προσέγγιση, μπορεί να αφυπνίσει το κοινό, να το ωθήσει στην αντίσταση και να διευκολύνει την κατανόηση πολύπλοκων κοινωνικών και πολιτικών θεμάτων.
Ωστόσο, η ικανότητά της να φέρει αλλαγές εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η αποδοχή της από την κοινωνία, οι πολιτικές συνθήκες και η δύναμη των διακυβεύσεων που θίγονται. Αν και η τέχνη μπορεί να αποτελέσει έναν καθοριστικό παράγοντα αφύπνισης, για να υπάρξουν ουσιαστικές κοινωνικές αλλαγές, απαιτείται συνήθως και δράση από άλλους τομείς, όπως η πολιτική, ο ακτιβισμός και η συλλογική -από τα κάτω- αντίδραση.
Πώς βλέπετε στις μέρες μας τη διεθνή εικαστική σκηνή;
Παρακολουθώ τη σύγχρονη διεθνή εικαστική σκηνή η οποία χαρακτηρίζεται από πολλές ενδιαφέρουσες εξελίξεις. Αν έπρεπε να συνοψίσω τις τάσεις, θα επικεντρωνόμουν στα εξής:
- Ψηφιακή Τέχνη και NFTs: Η ψηφιακή τέχνη συνεχίζει να αναπτύσσεται, με τα NFTs (Non-Fungible Tokens) να δημιουργούν νέες δυνατότητες για τη διαχείριση και την αγορά έργων τέχνης στον ψηφιακό κόσμο. Πολλοί καλλιτέχνες πειραματίζονται με τη δημιουργία έργων που υπάρχουν μόνο στο διαδίκτυο, αναθεωρώντας τη φύση της τέχνης και της συλλογής.
- Οικουμενικότητα και πολυπολιτισμικότητα: Η εικαστική σκηνή καθίσταται όλο και πιο παγκόσμια, με καλλιτέχνες από διαφορετικά μέρη του κόσμου να αποκτούν αναγνώριση σε διεθνή φεστιβάλ και εκθέσεις. Η έννοια της «παγκόσμιας τέχνης» αναδεικνύει την πολυμορφία των πολιτιστικών ταυτοτήτων και τη σύνδεση διαφορετικών κοινωνιών.
- Περιβαλλοντική Συνείδηση και Κοινωνικές Θεματολογία (παράδειγμα η κλιματική κρίση, η βιώσιμη ανάπτυξη, η κυκλική οικονομία κλπ)
- Πειραματισμός με Νέα Μέσα: Η χρήση νέων τεχνολογιών, όπως η εικονική πραγματικότητα (VR) και η επαυξημένη πραγματικότητα (AR), επιτρέπει στους καλλιτέχνες να δημιουργούν εντελώς νέες διαστάσεις στην εικαστική τέχνη. Αυτές οι καινοτομίες αλλάζουν τη σχέση του θεατή με το έργο και προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες.
- Αναθεώρηση του Ρόλου του Καλλιτέχνη: Σήμερα, οι καλλιτέχνες συχνά δεν περιορίζονται στην παραδοσιακή μορφή της ζωγραφικής ή της γλυπτικής, αλλά συμμετέχουν ενεργά σε κοινωνικά, πολιτικά και πολιτιστικά κινήματα, αναπτύσσοντας έργα που είναι συνδεδεμένα με την καθημερινή ζωή και την πολιτική δράση.
Τι γνώμη έχετε για αυτό που λέμε ταλέντο; Υπάρχει και, αν ναι, τι ακριβώς είναι;
Η «αντιπαράθεση» μεταξύ ταλέντου και επίπονης δουλειάς ή εκπαίδευσης κρατάει χρόνια, ειδικά στο πεδίο της τέχνης. Μην ξεχνάμε ότι στην αρχαιότητα, το ταλέντο θεωρείτο θεϊκή δωρεά, συνεπώς μια φυσική ικανότητα που εκδηλώνεται μέσα από τη δημιουργία και τη μίμηση του «ωραίου».
Από τη μία πλευρά λοιπόν, το ταλέντο θεωρείται από πολλούς, μια έμφυτη ικανότητα που επιτρέπει στο άτομο να εκδηλώσει καλλιτεχνικές δεξιότητες ίσως πιο φυσικά ή πιο γρήγορα. Από την άλλη όμως, είναι η εντατική άσκηση και η σκληρή δουλειά που προσφέρουν το θεμέλιο για την ανάπτυξη και τελειοποίηση της όποιας έφεσης.
Ακόμα κι αν υπάρχει το ταλέντο, αν δεν καλλιεργηθεί, μπορεί να παραμείνει στέρφο και ανεκμετάλλευτο. Άλλωστε, στην τέχνη, τίποτα δεν περιορίζεται μόνο στην τεχνική ικανότητα, αλλά επεκτείνεται σε άλλα ουσιαστικά πεδία, όπως η βαθύτερη κατανόηση στην ιστορία, στο πλαίσιο ενός έργου και στη δημιουργική διαδικασία, στον πειραματισμό, στο μακροπρόθεσμο καλλιτεχνικό όραμα κ.ο.κ.
Η δική μου πεποίθηση, μελετώντας καλλιτέχνες αυτοδίδακτους ή σπουδασμένους, είναι ότι η συνεχής τριβή, το πάθος, η επιμονή και η πειθαρχημένη εργασία με μακροπρόθεσμους στόχους, είναι αυτά που συμβάλλουν στην επιτυχία.
Το ταλέντο μπορεί να είναι χρήσιμο για να δώσει ένα προβάδισμα αλλά σίγουρα δεν είναι το μοναδικό απαραίτητο συστατικό για να υπάρξει μια συνεπής και συνεχής καλλιτεχνική εξέλιξη. Ο Thomas Edison μπορεί να είναι ο πιο συχνά αναφερόμενος στο ζήτημα, με τον ισχυρισμό του ότι «η ιδιοφυΐα είναι ένα τοις εκατό έμπνευση και ενενήντα εννέα τοις εκατό ιδρώτας».
About Author
