ENZO FORMISANO, ΚΕΡΑΜΙΣΤΑΣ | ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ανάρπαστα γίνονται τα μαθήματα κεραμικής του Enzo Formisano στο Κατάλυμα της Γαλλίας στη Ρόδο! Ο ίδιος πάντως θεωρεί τον εαυτό του περισσότερο τεχνίτη και λιγότερο καλλιτέχνη. Αγαπάει τον πηλό γιατί, όπως λέει, έχει την μαγική ικανότητα να θεραπεύει, να καλλιεργεί ανθρώπινες σχέσεις και να γεμίζει με τη χαρά της δημιουργίας όποιον καταπιάνεται μαζί του. 
Αυτό το καλοκαίρι το Κατάλυμα της Γαλλίας σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου φιλοξενεί για τρίτη συνεχόμενη φορά τον σπουδαίο κεραμίστα για την διεξαγωγή Μasterclasses κεραμικής. Το θέμα της φετινής χρονιάς είναι η Φρίντα Κάλο και το έργο της. Με αυτή την ευκαιρία τον συναντήσαμε και είχαμε μία πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία μαζί του.
 
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
 
Πώς σας έχει επηρεάσει καλλιτεχνικά το γεγονός ότι είστε Ιταλός;

Η πρώτη μου εξειδίκευση είναι στα ιταλικά κεραμικά Majolica της Αναγέννησης, επίσης μετακόμισα στην Φλωρεντία για να κάνω τις σπουδές μου… όλα αυτά σχετίζονται με την ιταλική καταγωγή μου.

Τι σας εμπνέει;

Η Μεσογειακή κληρονομιά και η ικανότητα της κεραμικής να συνδέει τους ανθρώπους και να καταγράφει αυτή τη σύνδεση μέσα από την αλχημεία της φωτιάς και της γης.

 Ένας καλλιτέχνης βλέπει τον κόσμο διαφορετικά από τους άλλους;

Ίσως. Δεν είμαι σίγουρος. Θα έλεγα ότι γενικά δεν με θεωρώ καλλιτέχνη. Κάνω και διδάσκω κεραμική περισσότερο σαν μιας μορφής χειροτεχνία, όπου μερικές φορές η δημιουργικότητα μάς ωθεί εμένα και τους μαθητές μου να ξεφεύγουμε από τα παραδοσιακά περιθώρια. Θεωρώντας με λοιπόν τεχνίτη, απλά προσπαθώ να κάνω το καλύτερο στη δουλειά μου, όπως οι περισσότεροι άνθρωποι.

Από την άλλη είναι γεγονός ότι μερικές φορές οι κεραμίστες φέρνουν στο σπίτι τους και φυλάνε σαν θησαυρό διάφορα πράγματα που όλοι οι άλλοι τα θεωρούν σκουπίδια, μόνο και μόνο επειδή μπορούν να δώσουν ενδιαφέρουσα υφή όταν πιεστούν επάνω στον πηλό. Υποθέτω ότι ακόμα κι αυτό είναι ένας διαφορετικός τρόπος να βλέπεις τον κόσμο.

Τι προέχει στην κεραμική, το ταλέντο ή η τεχνική;

Δεν πιστέυω τόσο στο φυσικό ταλέντο. Η θεϊκή έμπνευση μπορεί να υπάρχει αλλά, όπως όλα τα πράγματα που ανήκουν στους θεούς, δεν μας επιτρέπεται να μιλάμε γι’ αυτή. Περισσότερο πιστεύω στο πάθος.

Οπωσδήποτε πρέπει να μάθουμε μερικές τεχνικές, αλλά πιο πολύ από το τελικό προϊόν με νοιάζει η διαδικασία της κατασκευής και η χαρά της δημιουργίας. Έχω πει πολλές φορές ότι το να δουλεύεις με τον πηλό μπορεί να γίνει μία θεραπευτική διαδικασία, ανεξαρτήτως αποτελέσματος.

Πώς επηρέασε η εξέλιξη της τεχνολογίας, από την εποχή των αρχαίων κλιβάνων μέχρι τις σύγχρονες τεχνικές ψησίματος, την κατασκευή των κεραμικών;

Η τεχνολογία έχει διευκολύνει με πολλούς τρόπους τη ζωή του κεραμίστα. Στο παρελθόν ήταν αδύνατον να βγάλεις μία μικρή συλλογή κεραμικών. Το κόστος ήταν τόσο υψηλό που μόνο μεγάλες κλίμακες μπορούσαν να το καλύψουν.

Με τις νέες τεχνολογίες οι καλλιτέχνες μπορούν να κάνουν τη δική τους έρευνα σχετικά με το σχήμα, τη λειτουργία, τη διακόσμηση και τα υλικά και να δημιουργούν πρωτότυπα προϊόντα. Είναι αυτό που αποκαλούμε Στούντιο Κεραμικής.

Συνήθως πρόκειται για ένα μικρό ατελιέ όπου ένας δημιουργικός κεραμίστας παράγει έργα μοναδικά στο είδος τους ή μικρές συλλογές με μεγαλύτερη έμφαση στο design, τα οποία συχνά πουλάει κατευθείαν σε συλλέκτες σε συγκεκριμένες αγορές και εκθέσεις ή μέσω του διαδικτύου.

Επίσης πριν από 20 χρόνια δεν υπήρχε ανοιχτή πρόσβαση στον χώρο της κεραμικής, ούτε η δυνατότητα της εμπειρίας των μαθημάτων για τους αρχάριους.

Πώς ξεκίνησε η τόσο επιτυχημένη συνεργασία σας με το Κατάλυμα της Γαλλίας στη Ρόδο;

Ήρθα για πρώτη φορά πριν από τέσσερα χρόνια στα πλαίσια της ετήσιας καλλιτεχνικής διαμονής που διοργανώνει το Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας. Τότε μου προτάθηκε να διδάξω τα καλοκαιρινά σεμινάρια. Όλα έγιναν χάρη στον ενθουσιασμό και την ακαταπόνητη υποστήριξη της κυρίας Αλίκης Μοσχή του Καταλύματος της Γαλλίας στη Ρόδο και των τοπικών αρχών.

Πώς οραματιζόσασταν την συμμετοχή των ανθρώπων στα μαθήματα και πώς ήταν η πραγματική σας εμπειρία;

Διδάσκω κεραμική εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια στο ατελιέ μου στη Φλωρεντία και σε άλλες σχολές στο εξωτερικό. Ο ενθουσιασμός των ελληνικών ομάδων ήταν πολύ μεγάλος, κάτι που το περίμενα, καθώς γνωρίζω και αγαπώ αυτή τη χώρα από πάντα.

Πιστεύω ότι ο πηλός έχει κάνει κι εδώ τα μαγικά του δημιουργώντας ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις. Είναι μεγάλη μου τιμή που θεωρούμαι πια φίλος πολλών από τους συμμετέχοντες στα περασμένα εργαστήρια.

Τι προκλήσεις έχει για εσάς η διοργάνωση του εργαστηρίου;

Πέρα από τις ώρες της τάξης, για το εργαστήρι απαιτείται πολλή επιπλέον δουλειά. Η διαδικασία του στεγνώματος είναι εξαιρετικά επικίνδυνη δεδομένων των θερμοκρασιών του καλοκαιριού κι όλα πρέπει να γίνονται έγκαιρα και με απόλυτη χρονική ακρίβεια.

Επιπλέον κάνω μεγάλη προετοιμασία και από την Ιταλία, όπου προκαταβολικά αναπτύσσω και δοκιμάζω προσωπικά όλα τα μοντέλα και τις ιστορίες τους.

Ανατρέχοντας στα περασμένα εργαστήρια, θυμάστε κάποιες σημαντικές για εσάς στιγμές;

Στην γιορτή που κάνουμε κάθε χρονιά στο τέλος των μαθημάτων οι συμμετέχοντες νιώθουν πολύ περήφανοι καθώς δείχνουν τα έργα τους στους φίλους και συγγενείς τους. Για εμένα αυτές οι στιγμές είναι πάντα η μεγαλύτερη ανταμοιβή -αν και κάθε συνεδρία έχει τις δικές της σημαντικές στιγμές.

Αυτό που κυρίως επιδιώκω μέσα από τη δουλειά μου είναι να μοιράζω χαρά και τεχνικές γνώσεις σε ένα χαλαρό, μη ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Διδάσκοντας έμαθα ότι η κεραμική μπορεί να γίνει ένα πνευματικό μονοπάτι και να μεταφέρει έντονες διαπροσωπικές σχέσεις. Είναι κι αυτό μια πλευρά της προσωπικής μου έρευνας εδώ στη Ρόδο που πήρε μορφή με καλλιτεχνικές παραστάσεις όπως ο «Θησαυρός» και ο «Ροδιακός Φοίνικας».

Με ποιο τρόπο η κεραμική υποδηλώνει την πολιτιστική ταυτότητα;

Στο παρελθόν η κεραμική ήταν η μοναδική πλαστική ύλη και εχρησιμοποιείτο για πολλές διαφορετικές λειτουργίες. Κάθε φόρμα και διακόσμηση ήταν το αποτέλεσμα ιδιόμορφων πολιτιστικών και κοινωνικών επιρροών.

Γνωρίζουμε κάποιους αρχαίους πολιτισμούς μόνο μέσα από τα κεραμικά τους.

Στην εποχή μας νέα υλικά έχουν αντικαταστήσει τον πηλό, όπως το πλαστικό. Ως εκ τούτου η κεραμική σήμερα θεωρείται περισσότερο μία μορφή τέχνης και τα έργα, παλιά και μοντέρνα κομμάτια, συλλέγονται σε όλο και πιο ακριβές τιμές.

Enzo workshop

Enzo lab

 

 

 

 

About Author

Back to top