Η Ευαγγελία Βατσάκη αγαπάει την τέχνη, τους ανθρώπους, τη φύση και την ποδηλασία. Ενώνοντας αυτές τις αγάπες της δημιούργησε το φιλόδοξο πρότζεκτ ΝΟΑ, μία σειρά 44 υπαίθριων εργαστηρίων στη Ρόδο και στα χωριά της με τη συμβολή του ΔΟΠΑΡ που, παρά τις δυσκολίες, κατόρθωσε να ολοκληρώσει με επιτυχία.
Η εικαστική έκθεση “Project NOA” που εγκαινιάζεται τη Δευτέρα 1η Αυγούστου στο Κατάλυμα της Γαλλίας στη Ρόδο παρουσιάζει στιγμιότυπα από αυτή την εμπειρία. Αυτή η έκθεση μας έδωσε την ευκαιρία για μία ακόμα ουσιαστική συζήτηση μαζί της.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Ποιο ήταν το αρχικό ερέθισμα γι’ αυτή την ιδέα, πριν αποφασίσεις στη συνέχεια να την προχωρήσεις και να την κάνεις πράξη;
Αρχικά είχα έντονη ανάγκη να κάνω ένα διάλειμμα από την πόλη της Ρόδου. Έτσι περιέργως, ενώ συνέχισα να είμαι στο νησί, βρήκα τρόπο να αποκτήσω μια εντελώς διαφορετική εμπειρία του νησιού.
Κοίταξε Ευρυδίκη γενικά κάτι που με παρακινεί είναι η μοναξιά, ξέρεις, η δουλειά του εικαστικού γεννιέται μέσα από πολύωρες μοναχικές βάρδιες επάνω στις ιδέες κι επάνω στα υλικά. Πάντα με παρακινούσε αυτό.
Απολαμβάνω πολύ τον δημιουργικό χρόνο μόνη μου, όμως έρχονται εποχές που αναζητώ την παρέα, όχι την παρέα του καφέ, αναφέρομαι στην παρέα με διάθεση για συνδημιουργία.
Κάπως έτσι, από αυτό το κέντρο, σχεδίασα μια σειρά εργαστηρίων που μου εξασφάλισε παρέα για να ζωγραφίζω, κάθε ημέρα, για 44 ημέρες…
Φυσικά υπήρξαν κι άλλοι λόγοι. Κάτι που από πέρυσι είχε συμβεί, μετά την εμπειρία μου στο Art Park, στην Αρχίπολη, ήταν ότι ένιωθα πως κάτι είχα συσσωρεύσει τότε εκεί και ήθελα να το δώσω, έπρεπε να το μοιραστώ. Οπότε από πέρυσι το καλοκαίρι έψαχνα να βρω έναν τρόπο.
Οι εμπειρίες μου σε σχέση με τους συσχετισμούς των ομάδων, την ομάδα πεζοπορίας που ακολουθώ δύο χρόνια τώρα, την ομάδα των καλλιτεχνών λίγο πριν, τις ομάδες άσκησης όπου συμμετέχω, την ομάδα της χορωδίας μου δείχνουν ένα δρόμο που θέλησα να μεταδώσω, μαζί με την εκτίμηση για την τέχνη.
Μετά από δυο χρόνια εσωστρέφειας εν μέσω covid, θεώρησα σκόπιμο να συμβάλλω κι εγώ, με έμπρακτη υπενθύμιση, στη Συνάντηση μεταξύ μας.
Και η διάθεσή μου, η διάθεσή μου για ταξίδια, για τα βουνά, το να βρίσκομαι κοντά στη φύση, την αγάπη και δασκάλα μου.
Τι δυσκολίες παρουσίαζε η υλοποίηση του πρότζεκτ ΝΟΑ;
Τι να πρωτοπώ εδώ, έτσι; Για τότε που ανεβαίνοντας προς Ψίνθο με το βάρος των αποσκευών να σέρνει το ποδήλατο προς τα πίσω, ενώ είχε πιάσει ένας δυνατός κόντρα αέρας -όπως λεν οι ποδηλάτες- νύχτα, εξαντλημένη; Τότε είχα εφαρμόσει την τακτική Ένα Τη Φορά: βλέποντας στο κοντέρ του ποδηλάτου μου τα χιλιόμετρα να γυρνούν, έπαιρνα δύναμη από κάθε ένα χιλιόμετρο, που με έφερνε πιο κοντά στο σπίτι όπου θα φιλοξενούμουν.
Κάποιες φορές κάποιες ομάδες δεν κατάφεραν να δέσουν, μία ή ένας συμμετέχων δυσκολεύονταν περισσότερο να ενταχθούν. Είμαι ιδιαίτερα ευαίσθητη με αυτό. Έπρεπε να συνεχίσω στο επόμενο χωριό, όμως αυτές οι δυσλειτουργίες κάθονταν επάνω στα μπαγκάζια του ποδηλάτου μου και περίμεναν εκεί να τις λύσω.
Έπειτα, οι δικοί μου άνθρωποι. Ναι μεν ταξίδευα, όμως ταξίδευα στην ενδοχώρα της πατρίδας μου, με γνωστούς και φίλους να με επισκέπτονται κάποιες φορές.
Ήταν κι αυτό ένα ζήτημα, γιατί στο ταξίδι είσαι διαφορετικός, κι έπρεπε να συγκεράσω την οικεία Ευαγγελία μαζί τους – ταυτόχρονα με αυτήν που αλλάζει. Αυτή είναι η φυσιολογία της φύσης, της ανθρώπινης κατάστασης.
Με ποιο τρόπο βοήθησε ο ΔΟΠΑΡ;
Έχω κάνει στο παρελθόν πράγματα πιο ανεξάρτητα, χωρίς να υπάγομαι σε κάποιον φορέα. Επειδή η φύση του πρότζεκτ ήταν τέτοια που επισκέφτηκα κάθε ένα χωριό, σε κάποια χωριά δεν είχε γίνει εκδήλωση από τον δήμο για χρόνια. Το βρίσκω φυσικό, σε ένα τόσο μεγάλο δήμο.
Παράλληλα όμως, το ότι ανέφερα πως αυτό το εργαστήρι είναι διοργάνωση του ΔΟΠΑΡ σε πολλές περιπτώσεις έκανε τους κατοίκους να μαλακώνουν, να νιώθουν πως τους θυμήθηκαν, τους συμπεριέλαβαν. Αυτό σίγουρα δε θα μπορούσα να το καταφέρω ως ανεξάρτητη καλλιτέχνιδα.
Μέσω της διοργάνωσης αυτής, έγινε και η επικοινωνία εκτενέστερη. Πολλοί είχαν δει ή ακούσει για τα εργαστήρια μέσω της επικοινωνίας του ΔΟΠΑΡ. Σε κάποια χωριά όμως δεν έφτασε η πληροφορία, τότε επικοινωνούσα επί τόπου τη δράση και καθυστερούσαν λίγο τα πράγματα, στο τέλος όμως τα καταφέρναμε.
Φυσικά χορηγήθηκαν όλα τα υλικά και το κόστος των εργαστηρίων, οπότε μπόρεσα κι εγώ να τα διαθέσω δωρεάν στους συμμετέχοντες.
Περίγραψέ μας την διαδικασία που ακολούθησες. Τι ακριβώς έκανες φτάνοντας σε κάθε χωριό;
Είχα μια δομή που ακολουθούσα τις περισσότερες φορές. Αρχικά φρόντιζα να έχω φτάσει σε κάθε χωριό τουλάχιστον μια ώρα νωρίτερα, κάνοντας όπως έλεγα ‘’scouting”. Έψαχνα σαν πρόσκοπος τον κατάλληλο χώρο.
Κάποτε έβρισκα αμέσως αυτό που έψαχνα, άλλοτε έκανα χιλιόμετρα μέχρι να κατασταλάξω ψάχνοντας σημάδια, άλλες φορές με οδηγούσαν τα παιδιά στην κρυψώνα τους (αυτό ήταν μεγάλη τιμή φυσικά) κι άλλοτε μεγαλύτεροι μου υποδείκνυαν κάποιο μέρος με ιστορία για τους ίδιους ή το χωριό.
Έπειτα πήγαινα στην πλατεία. Έβαζα το ποδήλατο σε εμφανές σημείο και περίμενα τους συμμετέχοντες. Αφού μαζευόμασταν τους εξηγούσα λίγα πράγματα για τη δράση. Τους έδινα να κρατούν κάποια υλικά, έτσι ελάφρυνα το δικό μου βάρος κι εκείνοι άρχιζαν να νιώθουν οικειότητα με το συμβάν.
Περπατούσαμε παρέα και αυτές οι διαδρομές ήταν πολύ σημαντικές. Μέσα σε αυτό το χρόνο, είχαμε την ευκαιρία να καλλιεργήσουμε δεσμούς ανάμεσά μας, να εξοικειωθούμε, να μάθουμε πράγματα ο ένας για τις ιστορίες του άλλου.
Φτάναμε στο σημείο στη φύση όπου θα καθόμασταν σε ένα κύκλο κάτω στο χώμα, συνήθως επάνω σε κάποιο μαξιλάρι ή πετσέτα, όπως ήταν η οδηγία να έχουν μαζί οι συμμετέχοντες.
Μοίραζα τα υλικά και ξεκινούσαμε, αναζητώντας τα κοινά σημεία, ένα κοινό χρώμα ή φόντο, επιλέγαμε από κοινού κάποιο θέμα. Χρησιμοποιούσα τον δικό μου καμβά για να δείχνω τεχνικές και τρόπους επεξεργασίας του χρώματος, προσπαθώντας να κατευθύνω τον καθένα αναλόγως της δικής του πρόθεσης.
Μέναμε εκεί και ζωγραφίζαμε με μουσική, τους ήχους της φύσης και διαλόγους κι ολοκληρώναμε δίνοντας τίτλους ή κοιτώντας τα έργα, ψηλαφίζοντας ερμηνείες.
Τι κρατάς σαν πολύτιμη ανάμνηση από όλη αυτή την εμπειρία;
Πιστεύω θα βοηθήσει πολύ, αντί απάντησης, να παρακολουθήσει κανείς το βίντεο που ετοιμάζω για την έκθεση, ένα βίντεο ημερολογιακού χαρακτήρα, καθώς σαν δράστης αλλά παράλληλα παρατηρητής κατέγραφα ό,τι συναντούσα σε vlogs (βιντεοημερολόγια).
Μες στη ροή των πλάνων υπάρχουν παιδιά που τρέχουν και γελούν, χρώματα, χρώματα προσεκτικά βαλμένα, σχήματα αφηρημένα. Ηλικιωμένοι που μεταφέρουν ζωντανή τη γνώση και την εμπειρία της μοναδικής παρατήρησης από την απόσταση του χρόνου.
Λίμνες, ρυάκια, θάλασσες, βουνά, χώμα, άσφαλτος, ζέστη, νερό, ιδρώτας, ξηρασία, νύχτα, κρύο, ήλιος, ρόδες, ομάδες, δρόμοι, πινέλα, καμβάδες, μάτια, ενθουσιασμός, κούραση, εμπειρίες, ιστορίες, ζωή, πεύκα, κατσίκες, άλογα, γαιδούρια, τζιτζίκια, ζωγραφιές, τοπία..
Πώς αποφάσισες να κάνεις έκθεση τόσο σύντομα μετά την ολοκλήρωση του πρότζεκτ ΝΟΑ;
Ήθελα να κρατήσω φρέσκια την εμπειρία, τον ενθουσιασμό, να μη γίνει η ιστορία αρχειακό υλικό. Άμεσα, όπως είμαι ακόμη με την ενέργεια αυτή να πω την ιστορία, χωρίς πολλά edit, χωρίς πολλές λογοκρισίες γύρω από το υλικό μου.
Αυτό θα δείτε σε αυτή την έκθεση, την ιστορία του πρότζεκτ μέσα από την προσωπική μου αφήγηση.
Μετά από ένα τόσο εντατικό κι απαιτητικό πρόγραμμα, ήταν για μένα υγιές το να έχω να ασχοληθώ με την επεξεργασία του υλικού και την έκθεση, ώστε να συνεχίσω, κατεβάζοντας ήπια το ρυθμό.
Τι θα δούμε στην έκθεση;
Η έκθεση θα περιλαμβάνει τρεις κύκλους:
Έναν κύκλο 44 ζωγραφικών έργων που το καθένα αντιστοιχεί σε ένα εργαστήρι. Έναν επόμενο κύκλο 44 εκτυπώσεων με φωτογραφίες από κάθε εργαστήρι και χωριό. Τέλος μια βίντεο-εγκατάσταση στο χώρο, που θα προσομοιώνει τους ζωγραφικούς κύκλους. Εκεί θα μπορείτε να καθίσετε, σε κύκλο φυσικά (γέλια) μαζί με άλλους επισκέπτες της έκθεσης, για να παρακολουθήσετε το βίντεο (διάρκειας 15 λεπτών περίπου).
Φύση, ποδήλατο, ζωγραφική, άνθρωποι. Με ποια σειρά τα ιεραρχείς μέσα σου; Τι σου είναι πιο απαραίτητο;
Η Φύση κι οι Άνθρωποι είναι μαζί, δεν είναι; Με έκανες να αναρωτηθώ.
Θυμάμαι όταν είχα πάει για κάμπινγκ κι έμεινα ένα μήνα στο δάσος μόνη, αφού έφυγαν τα πρώτα κύματα των ξεκάθαρα ανθρωπινών ιδεοληψιών, θυμάμαι να νιώθω σαν εξωγήινη, μια περίεργη α-συνδετότητα.
Η φύση με καλοδεχόταν, όμως εγώ ήμουν διστακτική. Είχα σκεφτεί τότε πως η φύση μοναχά δέχεται εξίσου τα πτώματα και τα περιττώματα με την ίδια αγάπη που δέχεται τους σπόρους και το καθαρό νερό.
Ίσως ακούγεται κάπως περίεργο αυτό που λέω, καθώς στον ανθρώπινο κόσμο κάνουμε διαρκώς διακρίσεις, όμως είναι μέρος της αλήθειας.
Τα ζώα έπειτα έχουν ολόκληρο κόσμο, όπως κι οι άνθρωποι. Όποιος δεν το γνωρίζει αυτό είναι γιατί δεν έχει πάει κοντά. Τα φυτά, το κάθε τι που υπάρχει.
Ένα έργο μου το ονόμασα «Νεκρή φύση όχι και τόσο νεκρή» και νομίζω αυτό εξηγεί σε γενικές γραμμές την οπτική μου.
Η ζωγραφική με εξιτάρει, με ενθουσιάζει. Μου δίνει τη δυνατότητα να εκφράσω ιδέες που βλέπω, αλλά δεν βλέπω κιόλας.
Σκέφτομαι τον εαυτό μου ως τυφλή, σαν αυτό που ζωγραφίζω να είναι πιο κοντά σε κάτι που με τα μάτια δεν βλέπω. Κάθε έργο μου μού δείχνει κάτι που δεν μπορώ να δω αλλιώς.
Αλλά χωρίς τη Φύση και τον Άνθρωπο, η Ζωγραφική θα υπήρχε; Είχα δει κάποια όνειρα που ήταν σα ζωντανοί πίνακες, ήμουν μέσα σε ζωγραφικά έργα. Όμως κι εκεί, ήμουν παρούσα για να τα δω..
Το ποδήλατο, αχ το ποδήλατο. Δε νιώθω επιβάτης αλλά συνεπιβάτης, σα να ταξιδέψαμε παρέα…είναι ένα όχημα με το οποίο γίνεσαι ένα μαζί του, σαν προέκταση των ποδιών κι ακολουθώντας τις ρόδες του γίνεσαι ένα με τη Ροή…
Τα υπόλοιπα από κοντά!
About Author
