Η Ίρις Μαυράκη μας μιλάει από το Μάντσεστερ όπου ζει τα τελευταία χρόνια με αφορμή το βιβλίο της “Το χτικιό – Το Σανατόριο της Ελεούσας στη Ρόδο” που θα παρουσιαστεί στις 6 Ιουλίου 2024 στις 18.00 στο Σανατόριο της Ελεούσας.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Σας γνωρίζουμε σαν τραγουδίστρια με πλούσια καλλιτεχνική δράση εντός και εκτός Ρόδου. «Το χτικιό» είναι το δεύτερο βιβλίο σας. Πώς και πότε γεννήθηκε μέσα σας η ανάγκη της γραφής;
Με συνεπήρε θα έλεγα από παιδί, στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου, η μουσική, οι συναυλίες στη Ρόδο στα νησιά μας αλλά και εκτός Ελλάδας. Ήταν το μεγαλύτερο κεφάλαιο στην πορεία μου ως καλλιτέχνης γιατί ήταν και συνυφασμένο για πολλά χρόνια και με την τεράστια πολιτιστική γέφυρα που ξεκίνησα με την Τουρκία.
To πρώτο μου βιβλίο εκδόθηκε το 2021 στα Αγγλικά από τις Εκδόσεις ΤΕΧΝΗ «The Unending Journey» όπου μέσα από τις ιστορίες της οικογένειάς μου και τη δική μου, σκιαγραφώ μια ιστορική περίοδο. Μέσα από παγκόσμια κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα από το 1938 έως την ημέρα που εκδόθηκε, τα οποία διαδραματίστηκαν σε πολλές χώρες αγγίζοντας ανθρώπους και τη ζωή της οικογένειάς μου και βεβαίως και τη δική μου.
Έγραφα από πολύ νεαρή ηλικία μικρά διηγήματα, ποιήματα, στίχους, αποτύπωνα σκέψεις μου και προβληματισμούς μου, αλλά δεν είχα αποφασίσει να προχωρήσω στην έκδοσή τους. Και τα δύο βιβλία μου γράφτηκαν στο Μάντσεστερ της Βρετανίας όπου ζώ τα τελευταία δέκα χρόνια και έπαιξαν μεγάλο ρόλο το Μπρέξιτ για το πρώτο και η πανδημία για το δεύτερο.
Τι σας ενέπνευσε να γράψετε για το συγκεκριμένο θέμα;
Πολλοί λόγοι, αρχικά ο εγκλεισμός και η απομόνωση κατά την περίοδο της πανδημίας του κορονοϊού, μου θύμισε το πόσο ευάλωτοι είμαστε σε τέτοιες καταστάσεις και μόνοι θα έλεγα. Ήρθαν εικόνες στο μυαλό μου από την τηλεοπτική σειρά “Το Νησί” βασισμένο στο βιβλίο της Βρετανίδας συγγραφέως Βικτώρια Χίσλοπ. Βοήθησαν να σπάσουν τις προκαταλήψεις και το φόβο γύρω από μια άλλη λοιμώδη νόσο, την λέπρα και το νησί της Σπιναλόγκας.
Η φυματίωση και η ανάσα, η αναπνοή, ως ερμηνεύτρια και πόσο σημαντικό ρόλο παίζει στο τραγούδι αλλά και ως το οξυγόνο για τον άνθρωπο απο την ώρα που γεννιέται μέχρι το τέλος. Το τρομερό στίγμα και η απάνθρωπη εγκατάλειψη εκείνων που νοσούσαν.
Όμως ήταν και είναι μια προσπάθεια μου να φωτίσω αυτό το ελάχιστα γνωστό κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας του τόπου μας, γύρω από το Σανατόριο την φυματίωση, το εγκαταλελειμμένο κοιμητήριο των φυματικών. Πράγματα που γνωρίζουν ελάχιστοι και δεν τόλμησε κανείς να αγγίξει μέχρι τώρα όπου το στίγμα εξακολουθεί να τους ακολουθεί.
Η κίνησή μου να αφυπνίσω όσο περισσότερο κόσμο μπορώ για να σωθούν τα ιστορικά κτίρια του οικισμού των Ιταλών υλοτόμων του Καμποκιάρο. Μην ξεχνάμε ότι και επί Ιταλοκρατίας αλλά και μετά, στο Σανατόριο δηλαδή, οι κάτοικοι των γύρω χωρών και πούλαγαν προϊόντα τους εκεί και εργάζονταν πάρα πολλοί, δηλαδή υπήρχε ένας μικρόκοσμος.
Πιστέυω πως όταν υπάρχει η θέληση μπορούν να γίνουν πολλά, αρκεί να θέλουμε να σκύψουμε πάνω από την ιστορία του τόπου μας πριν να είναι αργά.
«Το χτικιό» είναι μυθοπλασία, αληθινές ιστορίες ή ένα κράμα των δύο;
Το χτικιό ή φθίση ή λευκή πανώλη, είναι μια πανάρχαιη λοιμώδης νόσος. Το βιβλίο είναι βασισμένο σε ιστορικά στοιχεία, σε πληροφορίες, σε κάποιες αληθινές ιστορίες και σε μυθοπλασία. Είναι ένα κράμα όπως λέτε. Κυκλοφόρησε το 2023 απο τις Εκδόσεις Επίμετρο, τη Λογοτεχνική σειρά των Εκδόσεων Παπαζήση.
Πόσο χρόνο σας πήρε η έρευνα για να συγκεντρώσετε τα απαραίτητα για την συγγραφή του βιβλίου ιστορικά και άλλα στοιχεία;
Μου πήρε περίπου ένα χρόνο, αλλά στην πορεία όσο έψαχνα ανακάλυπτα κι άλλα στοιχεία και ιστορίες. Συνεχίζω και συγκεντρώνω ότι μπορώ με στόχο να γίνει μία Μόνιμη Έκθεση Μνήμης-Μουσείο «Για την αναπνοή μου». Στο Νοσοκομείο Σωτηρία στην Αθήνα έχει γίνει ένα Μουσείο.
Ποιο συναίσθημα κυριαρχούσε μέσα σας καθώς το γράφατε;
Πολλά συναισθήματα, αλλά κυρίως έντονη συγκίνηση, γιατί έβλεπα εικόνες μπροστά μου κι ένοιωθα ότι ήμουν μέρος μιάς αληθινής ιστορίας, ένας ηθοποιός που παίρνει μέρος σε μια ταινία και ζεί έντονα το ρόλο του.
Τα κυρίως πρόσωπα στο διήγημα είναι βγαλμένα από την καθημερινότητα και την πολυπολιτισμική ιστορία του τόπου μας, το Νιοχώρι όπου μεγάλωσα, το Εθνικό Θέατρο, τη ζωή τη δική μου με τα ταξίδια μου. Για περίπου έξι χρόνια με την Εθελοντική Ομάδα Πρόληψης Καταστροφών ΕΟΠΚ τις νύχτες κάναμε πολλές περιπολίες εκεί για τυχόν πυρκαγιές και συχνά αναπολώ και νοσταλγώ το άρωμα της αλισφακιάς και των πεύκων, νοιώθω ακόμα την ανάσα του βουνού, της γης.
Η ενσυναίσθηση στον πόνο των συνανθρώπων μας για αυτό που βίωναν. Σκεφθείτε πόσοι αποχαιρέτισαν τους δικούς τους μη γνωρίζοντας αν θα τους ξαναδούν, αλλά και πόσους διέγραφαν οι οκογένειες αφού ήταν τρομερό στίγμα τότε η φυματίωση.
Αν και ζείτε πλέον μακριά από τη Ρόδο, ασχολείστε ενεργά με ζωτικά θέματα του νησιού, όπως το Εθνικό Θέατρο και τώρα το εγκαταλελειμένο κτίριο του Σανατορίου της Ελεούσας. Τι φταίει για αυτή την εγκατάλειψη και αδιαφορία σε ένα θεωρητικά πλούσιο και ακμάζον νησί, όπως η Ρόδος;
Μου βάζετε δύσκολες ερωτήσεις που επιδέχονται και όχι εύκολες απαντήσεις. Μπορεί να έφυγα, αλλά δεν γίνεται κάποιος εύκολα μετανάστης σε μια όχι μικρή ηλικία.
Όταν έχεις μεγαλώσει σε έναν τόπο και η ζωή σου, η πορεία σου ολόκληρη είναι δεμένη μ’ αυτό το κομμάτι αλλά και όλο το Νοτιοανατολικό Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, είναι πολύ οδυνηρό να πρέπει να χωρέσεις σε μία αποσκευή μόνο ελάχιστα πράγματα. Κουβαλάς τις μνήμες, τις ιστορίες, τη ζωή σου ολόκληρη μέσα σου, στο μυαλό σου, στο είναι σου και στην ψυχή σου.
Ζώντας όμως μακριά ίσως μπορείς να βλέπεις κάτω από μια άλλη οπτική γωνία ή πρίσμα θα έλεγα πολλά πράγματα γιατί όχι μόνο συγκρίνεις με άλλους τόπους, αλλά ξεκλειδώνεις πιθανότητες να μπορείς να ευαισθητοποιήσεις κόσμο κι εκτός νησιού για όλα όσα αναφέρατε παραπάνω.
Ο πολιτισμός είναι ένα σύνθετο μωσαϊκό που περιλαμβάνει πολλές πτυχές και χρώματα. Μην ξεχνάτε ότι το Εθνικό Θέατρο Ρόδου ήταν ένα Θέατρο που φιλοξενούσε τις Παραστατικές Τέχνες (Μουσική, Όπερα, Θέατρο, Χορό, Κινηματογράφο) δηλαδή τους δημιουργούς και το κοινό. Ως μουσικός και ερμηνεύτρια λοιπόν με αφορά άμεσα. Εκτός από Μνημείο ήταν χώρος δημιουργίας και έκφρασης της Τέχνης με μια σημαντικότατη ιστορία.
Τα κτίρια του Καμποκιάρο που αποτελούν ολόκληρο οικισμό, μεταξύ των οποίων το πρώην Ιταλικό Σχολείο δηλαδή το Σανατόριο (1947-1970), όπως και πολλά ακόμα κτίρια και μνημεία στην περιοχή αλλά και σε όλο το νησί και την πόλη, ανήκουν στην ΕΤΑΔ, ΤΑΙΠΕΔ, στο Δήμο, στην Περιφέρεια, στο Υπουργείο Πολιτισμού.
Έχουν τεράστια ιστορική αξία αφού είναι η Αρχιτεκτονική Πολιτιστική Κληρονομιά που έχει ο τόπος μας, είτε είναι Ελληνιστικά, Βυζαντινά, ή από τους Ιππότες, τους Οθωμανούς, τους Ιταλούς.
Τα περισότερα έχουν αφεθεί είτε λόγω των γραφειοκρατικών δυσκολιών, είτε γιατί δεν τα διεκδίκησαν όταν έπρεπε, είτε γιατί δεν τους ενδιαφέρει αυτό το κομμάτι της αναστήλωσης, αποκατάστασης και αξιοποίησης.
Νομίζω πως είναι ελάχιστοι οι πολίτες εκείνοι που πραγματικά θα ήθελαν ή θα μπορούσαν να αφιερώσουν πολύ χρόνο για να ασχοληθούν με όλα αυτά κι επιπλέον λείπουν οι μικρές ή οι μεγάλες ομάδες, οι παρέες ανθρώπων που θέλουν και μπορούν να απαιτήσουν. Είναι δε πολλά τα βιοποριστικά προβλήματα του κόσμου και στο μεταξύ τείνουν αξίες γύρω από τον πολιτισμό να χαθούν. Ας γίνουν έστω και τώρα από τον καθένα μας επίμονες προσπάθειες ποτέ δεν είναι αργά.
Να ξέρετε ότι το πολιτιστικό επίπεδο και το κοινωνικό δεν είναι πάντα στο ίδιο επίπεδο με το βιοποριστικό και την οικονομική κατάσταση ενός τόπου. Υπάρχουν μικρά μέρη και νησιά λιγότερο ακμάζοντα και με λιγότερο πλούτο όπου γίνονται και μικρά θαύματα. Κρατήστε το αυτό, και εννοώ θαύματα, από ανθρώπινο χέρι βέβαια. Ανθρώπων έργα. Ίσως να λείπουν φωτεινά πνεύματα με γνώσεις οράματα οργανωτικές ικανότητες και πολύ επιμονή και θέληση.
Ποιο μήνυμα θα θέλατε να μεταφέρει το βιβλίο σας;
Πολλαπλά, πρωτίστως βέβαια ενάντια στο στιγματισμό και την περιθωριοποίηση των συναθρώπων μας. Οι ασθένειες δεν κάνουν κοινωνικές ή ρατσιστικές διακρίσεις όπως νόμιζαν παλαιότερα.
Η αγάπη πολλές φορές ξεπερνάει εθνότητες, θρησκείες, προκαταλήψεις. Η επιστήμη προχωρά και με τις ανακαλύψεις βοηθάει εκατομμύρια κόσμο. Να σκύψουμε πάνω από την ιστορία του τόπου μας, τα μνημεία και τις ιστορίες τους, αλλά προπάντων να υπάρχει αλληλεγγύη και στήριξη μεταξύ μας.
Αν υπάρχει, ποιος είναι ο ιδανικός σας αναγνώστης;
Νομίζω ο καθένας που θέλει να διαβάσει ένα βιβλίο. Δεν ξερω αν μπορώ να κατηγοριοποιήσω τους αναγνώστες σε ιδανικούς και μη.
Τελικά αυτό που φτιάχνει έναν τόπο είναι οι άνθρωποι, η φύση, τα κτίρια, η ιστορία, το παρελθόν του, τι από όλα αυτά;
Όλα όσα αναφέρετε αποτελούν το σύνολο κάθε τόπου, αλλά και κάθε ένα ξεχωριστά έχει τη σημασία του.
Υπάρχει ελπίδα να αναγεννηθεί η Ελεούσα με αφορμή και το βιβλίο σας;
Δεν μπορώ να το γνωρίζω, ελπίζω και προσπαθώ πάντως αν και μου είναι τρομερά δύσκολο από τόσο μακριά. Έχω βρεί όμως συμμάχους που αγαπούν τον τόπο τους και έχουν αγκαλιάσει τη δική μου προσπάθεια γιατί ξέρουν ότι είναι απόλυτα ανιδιοτελής και για ένα κοινό σκοπό. Θα δείξει ο χρόνος. Με την ελπίδα προχωρά ο κόσμος.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΙΡΙΣ ΜΑΥΡΑΚΗ
Γεννήθηκε στην Αφρική από Ρόδιο πατέρα και Αυστριακή μητέρα. Η οικογένειά της επέστρεψε στην Ρόδο αφού πρώτα η Ίρις είχε την τύχη να αρχίσει να ταξιδεύει σε ηλικία μόλις δύο ετών, κάτι το οποίο θα παίξει σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση του χαρακτήρα, στον χάρτη των πολλαπλών αναζητήσεων της ως άνθρωπος και καλλιτέχνης και την ενασχόλησή της με διάφορα μουσικά ρεύματα και τραγούδια από πολλές χώρες του κόσμου.
Έκανε κλασσικό πιάνο και κλασσικό τραγούδι στο παράρτημα του Εθνικού Ωδείου Ρόδου και στο Ελληνικό Ωδείο Ρόδου και ήταν μέλος της Δημοτικής Χορωδίας Ρόδου. Παρακολούθησε για ένα μικρό διάστημα μαθήματα στη Σχολή Δοξιάδη. Πήρε μέρος σε παραστάσεις του Θεατρικού Ομίλου Ρόδου Το Τρεχαντήρι. Ήταν ιδρυτικό μέλος του Σωματείου Μουσικών Ρόδου.
Έχει δώσει συναυλίες σε Ελλάδα, Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία, Ολλανδία, Τσεχία, Ελβετία, Τουρκία, Ισραήλ και Βρετανία. Συμμετείχε στα Μουσικά βραβεία ΑΡΙΩΝ (FM records). Ως ερμηνεύτρια στην ταινία του Γάλλου σκηνοθέτη Ellie Shouraqui Beyond friendship. Στα Δωδεκάνησα και Ρόδο με τον τραγουδοποιό Τάκη Βούη, Αγαπητό Πάχο, τις ΜΙΚΡΕΣ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΕΙΣ, ΛΑΚΗ ΧΑΛΚΙΑ και πολλές συναυλίες στο Νομό Ηρακλείου Κρήτης. Ήταν υπεύθυνη Οργάνωσης Γραμματειακής Υποστήριξης της Διεθνούς Έκθεσης Γελοιογραφίας Ρόδου στο πλευρό του εμπνευστή της Ρόδιου Σκιτσογράφου Βαγγέλη Παυλίδη.
Είχε επαφές τον Nick Mason και David Gilmour το 1981 στο Λονδίνο αποσπώντας θετικά σχόλια από τα διάσημα μέλη των PINK FLOYD.
Ως ερμηνεύτρια Σολίστ δημιούργησε μία Πολιτιστική Γέφυρα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας με αφετηρία την Ρόδο και εμφανίστηκε με τις:
Συμφωνική Ορχήστρα του Πανεπιστημίου της Σμύρνης DESO υπό την Διεύθυνση του Μαέστρου IBRAHIM YAZICI σε Σμύρνη και Ρόδο. Κρατική Συμφωνική Ορχήστρα της Σμύρνης στην Σμύρνη υπό την Διεύθυνση του Μαέστρου ENDER SAKPINAR.
Συμφωνική Ορχήστρα του Μητροπολιτικού Δήμου του Εσκί Σεχίρ στο Διεθνές Φεστιβάλ Μεσογειακού Οικολογικού Κινηματογράφου στην Αλικαρνασσό Bodrum, Mugla, Eskisehir Ρόδο, Yali Kavak και Σάμο υπό την Διεύθυνση του Μαέστρου ENDER SAKPINAR. Προεδρική Συμφωνική Ορχήστρα της Άγκυρας CSO στην Άγκυρα υπό την Διεύθυνση του Μαέστρου ENDER SAKPINAR. Ορχήστρα Δωματίου Μαρμαρίς της Τουρκίας υπό την Διεύθυνση του Μαέστρου Ender Sakpinar στην Ρόδο.
Κρατική Συμφωνική Ορχήστρα της Προύσας στο Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου σε Ρόδο και Προύσα, υπό την Διεύθυνση του Μαέστρου Ender Sakpinar.
Με τον διάσημο Τούρκο συνθέτη Ζουλφί Λιβανελί στα Δίδυμα στο Φεστιβάλ για την Ειρήνη. Ορχήστρα Δωματίου του Μαρμαρίς υπό την Διεύθυνση του Μαέστρου MUNIF AKALIN σε Ρόδο και Μαρμαρίς.
Ακαδημαϊκή Ορχήστρα Δωματίου του Πανεπιστημίου της Μερσίνας στην Μερσίνα υπό την διεύθυνση του Munif Akalin. Ακαδημαϊκή Συμφωνική Ορχήστρα του Πανεπιστημίου της Μερσίνας υπό την Διεύθυνση του Μαέστρου Burak Tuzun.
Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου των Μούγλων στο Fethiye Classical Music Festival Benyamin Sonmez υπό την Διεύθυνση του Μαέστρου Munif Akalin.
Συνεργάστηκε με τους Μαέστρους: Ibrahim Yazici, Ender Sakpinar, Hakan Sensoy, Munif Akalin, Burak Tuzun.
Τιμήθηκε από το Εμπορικό Επιμελητήριο του Bodrum και Μαρμαρίς, τον Οργανισμό Kalimerhaba. Πλαισίωσε μουσικά την εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου Καλημέρχαμπα Σμύρνη του Τούρκου Συγγραφέα Τζαν Ερίουμλου.
Τιμήθηκε από τον Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό για την σύσφιξη των Ελληνο-Τουρκικών σχέσεων ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών.
Με το ελληνοτουρκικό συγκρότημα Dreamtone & Ιris Mavraki’s NEVERLAND, έδωσαν συναυλίες στο IF Performance Hall-Άγκυρα, PROGPOWER EUROPE Baarlo-Ολλανδία, COLORADO CLUB-Ρόδο, με παρουσιαστή τον Ορφέα Σπηλιωτόπουλο από το Headbangers Ball MTV GREECE και ROCK HARD. Ευρωπαϊκή περιοδεία με τους Dreamtone & Iris Mavraki’s NEVERLAND και τον Αμερικανό Jon Oliva’s Pain σε Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία, Ελβετία, Τσεχία.
Με το ελληνοβρετανικό συγκρότημα RISE στο New Mills, Stoke on Trent, Oldham, Birmingham, Mosley, Manchester, Leeds, την χορωδία OPEN VOICES, Greece Solidarity Campaign στο Λονδίνο για τα 50 χρόνια απο το Πραξικόπημα της Χούντας το 1967.
Έχει κυκλοφορήσει :
Α. Μaxi single WHY στίχοι-μουσική του Αντ. Παπασπύρου SAKARIS RECORDS
Β. Cd single ΓΕΥΣΗ ΠΕΛΑΓΟΥΣ στίχοι-μουσική Ίριδας Μαυράκη FM RECORDS
C. Άλμπουμ RΕVERSING TIME Dreamtone &Iris Mavraki’s NEVERLAND AFM Records Germany
D. Άλμπουμ OPHIDIA και βίντεο Dreamtone & Iris Mavraki’s NEVERLAND ΑFM Records Germany
Μέλος του ΔΣ της ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗΣ για την Σύσφιξη των Σχέσεων μεταξύ Ελλάδας Τουρκίας των χωρών της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, της Εθελοντικής Ομάδας Πρόληψης Καταστροφών και Ραδιοσυχνότητας Δωδ/σου ΕΟΠΚ, του Αντιπυρηνικού Παρατηρητηρίου της Μεσογείου, της Φιλοζωικής Ρόδου, του CND UK (Campaign for Nuclear Disarmament).
Τον Νοέμβριο του 2021 κυκλόφορησε το πρώτο βιβλίο της στα Αγγλικά “The Unending Journey” από τις εκδόσεις Tέχνη.
Τον Νοέμβριο του 2023 κυκλοφόρησε το βιβλίο της ΤΟ ΧΤΙΚΙΟ-ΤΟ ΣΑΝΑΤΟΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΣΤΗ ΡΟΔΟ από τις Εκδόσεις ΕΠΙΜΕΤΡΟ–Λογοτεχνική σειρά των Εκδόσεων ΠΑΠΑΖΗΣΗ.
About Author
