Ο Νίκος Κωνσταντινίδης μας μιλάει για το νέο του βιβλίο με τίτλο «Πολίτης ένοχος;» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση. Ο γνωστός συγγραφέας αναφέρεται με τον δικό του μοναδικό τρόπο σε δύο έννοιες: «Πολίτης» και «Ενοχή». Προσεγγίζει την σύγχρονη πραγματικότητα με ρεαλισμό, κυνισμό και ευαισθησία, θέτοντας διλήμματα που απαιτούν αποφάσεις.
Νίκος Κωνσταντινίδης:
“Κατάλαβα στη ζωή μου ότι οι άνθρωποι εύκολα μεταλλάσσονται. Πολλών, η ματαιοδοξία από αγγέλους τους μετατρέπει σε διαβόλους και λίγων, η ταπεινοφροσύνη από ανθρώπους τους μετατρέπει σε αγγέλους”.
“Η αγάπη μας για τη δικαιοσύνη και την ελευθερία είναι αγάπη για τους άλλους. Η αγάπη για την εξουσία είναι η αγάπη για τον εαυτό μας”.
“Υπάρχουν κι εκείνες οι εξαιρέσεις πολιτών σε θέσεις εξουσίας που στ’ αληθινά αγαπούν το λαό και δεν γίνονται αρχηγοί του, αντίθετα, γίνονται υπηρέτες του”.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Ποια ήταν η βαθύτερη ανάγκη που σας οδήγησε να γράψετε το νέο σας βιβλίο «Πολίτης Ένοχος;»
Μερικές φορές αισθάνομαι ότι κάποιοι άνθρωποι αδικούνται, με συνέπεια να επηρεάζεται ολόκληρη η ζωή τους. Για μένα όλη η εμπειρία της ζωής είναι αφορμή για να δημιουργήσω ένα αφήγημα.
Γνωρίζετε ότι σε όλα τα βιβλία μου, αυτό που με ενδιαφέρει είναι η αφήγησή μου να προσφέρει στον αναγνώστη την ηδονή της ανάγνωσης και ταυτόχρονα να είναι χρήσιμη. Με ενδιαφέρει να αναδεικνύω σύγχρονα θέματα που απασχολούν την κοινωνία των πολλών, αλλά και των λίγων.
Στο βιβλίο «Πολίτης ένοχος;» υπάρχει ένα ερωτηματικό, το οποίο οφείλει ο αναγνώστης να προσέξει, γι’ αυτό άλλωστε βρίσκεται στο εξώφυλλο. Ο συμβολισμός του τίτλου παραπέμπει σε αυτό που σκέπτονται οι αναγνώστες, ωστόσο είναι μια τεχνική προσέλκυσης του ενδιαφέροντος και ταύτισης με το προσδοκώμενο. Κανείς δεν απογοητεύεται.
Ο άδικος εγκλεισμός, ο τρόπος που ασκείται η εξουσία, η κατάχρηση, η βαθύτερη ηθική, το παράδοξο, το μυστήριο, τα ανθρώπινα ένστικτα, η ανθρώπινη προσέγγιση, είναι θέματα που πραγματεύεται το νέο βιβλίο μου. Η προσέγγιση ενός τραύματος, η απλότητα που συνθλίβει την πολυπλοκότητα.
Είναι ένα βιβλίο που σκοπό έχει να ακουστεί η φωνή ενός ανθρώπου που αφήνει το θέλω του να επηρεάσει το μπορώ.
Μιλάτε για την ευθύνη των πολιτικών για την κατάσταση που επικρατεί στη πατρίδα μας;
Αναφέρομαι όχι μόνο στην ευθύνη των πολιτικών, αλλά και στην ευθύνη των πολιτών. Το είπα και πριν. Στον τίτλο του βιβλίου υπάρχει ένα ερωτηματικό. Σαφώς η ευθύνη βρίσκεται στο σύστημα και όχι στους πολίτες, ωστόσο τόσο η ατομική, όσο και η κοινωνική ευθύνη δεν απαλλάσσονται.
Για παράδειγμα, αν υπάρχει γκρίνια με αυτούς που διαχειρίζονται την εξουσία, οι πολίτες δεν είναι αυτοί που τους επιλέγουν; Πολλοί ικανοί πολίτες δεν πολιτεύονται γιατί δεν θέλουν να εγκαταλείψουν την πετυχημένη καριέρα τους. Υπάρχουν όμως κι άλλοι που την εγκατέλειψαν για να υπηρετήσουν τους πολίτες.
Πολλές φορές στενεύει το πλαίσιο επιλογής και άλλες φορές επιλέγουμε άτομα που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στα καθήκοντα τους. Τελικά δεν έχουμε τους πολιτικούς που μας αξίζουν;
Επομένως, θεωρείτε ότι για την σύγχρονη Ελληνική πραγματικότητα ευθύνονται και οι πολίτες οι οποίοι επιρρίπτουν την αποκλειστική ευθύνη στους εκπροσώπους τους αγνοώντας τη δική τους;
Ναι. Όμως η προσέγγιση του θέματος γίνεται από πολλές οπτικές. Γι’ αυτό σας είπα ότι όλοι αισθάνονται δικαιωμένοι. Όμως η αλήθεια τελικά δεν μπορεί να είναι παρά μόνο μία. Γι’ αυτό πολλές φορές δεν αρέσει. Η αλήθεια, όπως λέει κι ο Αλμπέρ Καμύ, όπως και το φως, τυφλώνει.
Στο βιβλίο σας αναφέρεστε στην ευθύνη για εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά της κοινωνίας;
Όπως χαρακτηριστικά λέω: «Έγκλημα δεν είναι μόνο το αποτέλεσμα μιας πράξης. Έγκλημα είναι και το μη αποτέλεσμα μιας πράξης». Η αδιαφορία και η παράλειψη είναι ατιμώρητα εγκλήματα.
Ο Πολίτης σε κάποιο σημείο του βιβλίου λέει στους κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους:
«Άνθρωποι έγιναν στάχτη μέσα στα σπίτια τους, άνθρωποι πνίγηκαν σε παγωμένα νερά, άνθρωποι κομματιάστηκαν, καρβουνιάστηκαν σε βαγόνια τρένων, άνθρωποι πεθαίνουν στα ράντζα των νοσοκομείων, άνθρωποι ξεψυχούν στ’ ακριτικά νησιά της πατρίδας μας, οι θάλασσές μας είναι πολιορκημένες, τα δάση μας καίγονται, κάμποι και σπίτια πλημμυρίζουν, τα χωριά μας ερημώνουν. Θέλετε να γίνω πιο συγκεκριμένος;»
Πιστεύετε ότι στη ζωή ισχύει ο κανόνας “ότι πράξεις, θα εισπράξεις”;
Όχι πάντα. Στη περίπτωση για παράδειγμα του ήρωα του βιβλίου, ο κανόνας παραβιάστηκε.
Πιστεύετε ότι μπορεί ένας φυλακισμένος να είναι ελεύθερος ή το αντίθετο;
Στην καθημερινή ζωή, όταν είσαι έξω ελεύθερος το πρόβλημα είναι ότι το 90% των σκέψεων που κάνεις κάθε μέρα είναι ίδιες με την προηγούμενη μέρα. Όσο σκέφτεσαι, αισθάνεσαι, αντιδράς με τον ίδιο τρόπο σε όλα όσα γνωρίζεις, τόσο η ζωή σου παραμένει η ίδια. Πόσο μάλλον, όταν βρίσκεσαι μέσα, φυλακισμένος σε τέσσερις τοίχους.
Με αυτή την οπτική, πιστεύω ότι «έξω» μια άλλη διαφορετική φυλακή είναι. Αυτό σημαίνει ότι για να αλλάξεις πρέπει να είσαι ανώτερος από το περιβάλλον σου, ανώτερος από τις συνθήκες που επικρατούν στο κόσμο σου, ανώτερος από τις καταστάσεις της ζωής σου.
Το βιβλίο έχει επομένως έντονο πολιτικό περιεχόμενο;
Έχει. Όμως δεν είναι μόνον αυτό που πραγματεύεται. Πώς μπορεί να βρει το βηματισμό του ένας αθώος που άδικα φυλακίστηκε τα είκοσι πιο δημιουργικά χρόνια της ζωής του; Πώς μπορεί να επανασυνδεθεί με την κοινωνία, με την εργασία του, με τα νέα δεδομένα;
Η αποκοπή μικρής διάρκειας ενός επαγγελματία είναι μοιραία. Ο κόσμος πλέον αλλάζει με ταχύτητα. Σκεφτείτε αν η απουσία έχει διάρκεια είκοσι χρόνια. Μπορεί να επανακτήσει τις ψυχικές του δυνάμεις, για να διεκδικήσει τη ζωή του; Ποιος έχει ευθύνη για τα χρόνια ζωής που στερήθηκε; Μπορεί να έχει τις ίδιες δυνατότητες στη ζωή; Στον έρωτα; Μια ζωή κομμένη στα δύο. Είναι σα να ξαναγεννιέται και όλα ν’ αρχίζουν από την αρχή.
Θεωρείτε ότι όταν γράφουμε για καταστάσεις που μας πόνεσαν κλείνουμε τα τραύματα; Η γραφή λειτουργεί θεραπευτικά;
Τα τραύματα, η προσωπική μας εμπειρία, τα βιώματά μας, είναι τα υλικά με τα οποία δημιουργούμε τους δρόμους επικοινωνίας με τους συνανθρώπους μας, που κι εκείνοι, αντίστοιχα, βασανίζονται με τα αδιέξοδα που νοιώθουν ανυπέρβλητα.
Γενικά η Τέχνη είναι ο άλλος δρόμος που μας δείχνει αυτό που δεν βλέπουμε αλλά υπάρχει! Η Λογοτεχνία είναι μια μορφή τέχνης που λειτουργεί λυτρωτικά όταν έχει αποδέκτες. Συγγραφέας χωρίς κοινό, μοιάζει με έναν ζωγράφο που τα έργα του είναι κλεισμένα όλα μέσα στο δικό του δωμάτιο.
Τότε η Τέχνη, εξ ίσου και η λογοτεχνία, όχι μόνο δεν λειτουργεί θεραπευτικά, αλλά αντίθετα λειτουργεί βασανιστικά. Η αλληλεπίδραση είναι αναγκαία. «Ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό κι αν μπορεί να μείνει μόνος του, τότε δεν είναι άνθρωπος, αλλά ζώο ή θεός», μας είπε ο Αριστοτέλης και είχε δίκιο.
Οι αναγνώστες σας ομολογουμένως ταυτιζόμαστε με τα βιβλία σας. Ίσως επειδή έχουμε ζήσει οι περισσότεροι/ες κάτι αντίστοιχο ή είναι κάτι άλλο;
Αν τα καταφέρνει ένα αφήγημα να δημιουργήσει αυτή την ταύτιση τότε νοιώθω ότι το βιβλίο διεκδικεί την λογοτεχνική του αξία. Το αναγνωστικό κοινό μειώνεται. Τα ανταγωνιστικά μέσα επικοινωνίας προσφέρουν την ψευδαίσθηση ότι το διάβασμα απαιτεί κόπο, ενώ η οθόνη όχι. Όμως, έτσι το κοινό παρασύρεται και εγκλωβίζεται στον μηχανισμό του θεάματος.
Θεωρώ ότι οι εικόνες που πλάθει στη σκέψη του ο αναγνώστης ταυτίζονται με τα δικά του βιώματα, διαπλάθουν την ψυχοσύνθεσή του, διευρύνουν το γνωστικό του αντικείμενο και τον τρόπο σκέψης του. Γι’ αυτό επιδιώκω η γραφή μου να είναι ψυχαγωγική και χρήσιμη.
Η αποδοχή του τρόπου γραφής μου και η ταύτιση του κοινού με όσα αναφέρομαι σημαίνει ότι ανταποκρίνομαι στην προσδοκία των αναγνωστών. Είναι αλήθεια ότι σε αυτό βοηθά η κοινωνιολογική προσέγγιση των γεγονότων και το ότι αφουγκράζομαι το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Στο βιβλίο σας λέτε ότι ζούμε την περίοδο της πιο κυνικής εξαπάτησης και αρπαγής. Τι εννοείτε;
Υπάρχουν πολλές εκδοχές. Σας αναφέρω μια. Γιατί οι τράπεζες δεν απευθύνθηκαν στους ιδιοκτήτες των σπιτιών με τους ίδιους όρους εξαγοράς των δανείων τους, με αυτούς που εξαγόρασαν τα funs τα κόκκινα δάνεια των οφειλετών;
Η πατρίδα μας δανείστηκε πολλά. Πάρα πολλά για τα δικά της δεδομένα. Αυτοί που δανείζουν δεν χρειάζεται πια να κάνουν πολέμους στα πεδία των μαχών για να υποδουλώσουν μια χώρα.
Να σας πω κι ένα άλλο που μου έρχεται αυθόρμητα. Ποιοι βρίσκονται πίσω από τις ανάδοχες εταιρείες «πάροχων ηλεκτρονικής τιμολόγησης», οι οποίες υπέρ-τιμολογούν με πολύ μεγάλες προμήθειες όλες τις συναλλαγές των ανυποψίαστων επαγγελματιών;
Το βιβλίο σας σε ορισμένα σημεία είναι βαθιά ανθρωποκεντρικό. Ξεχώρισα το παρακάτω απόσπασμα: «Κάθε ερωτευμένος περνά ανάμεσα από τις ίδιες ελπίδες και τις ίδιες ανησυχίες και καταφεύγει στα ίδια τεχνάσματα να κατακτήσει το πρόσωπο που αγαπά και να το συγκρατήσει». Μιλήστε μας γι αυτό.
Μα η απάντηση δίνεται στο ίδιο το βιβλίο, από μια ερωτευμένη γυναίκα:
«Είναι ανάγκη να πιστεύει ο καθένας, όπως όλοι οι ερωτευμένοι του κόσμου, ότι αυτός εφηύρε τον έρωτα. Εμείς είμαστε μολυσμένοι από αισθητική, από φιλολογία, από σαλόνια, από θεάματα και είναι ανάγκη να επιστρέψουμε στις απλές λέξεις «είσαι όλη μου η ζωή». Στους αιώνιους και ανεξάντλητους παραβολισμούς: «ωραία σαν το λουλούδι», «μάτια σαν τ’ άστρα».
Μπορεί να κάνουμε μια ζωή ανόητη ή να παίξουμε την περιουσία μας στα ζάρια. Άλλωστε αυτοί που ρισκάρουν είναι οι πραγματικά ελεύθεροι. Μπορεί να έχουμε ένα παράξενο θάνατο. Αλλά ο έρωτας δεν μπορεί να υπάρξει παρά μ’ ένα τρόπο, σε μια κατάσταση υποταγής και ταπείνωσης, όπως κάνουμε εμείς, όπως εγώ τώρα νιώθω την αγάπη μου για σένα».
Τα βιβλία σας έχουν έναν δικό τους χαρακτήρα. Πολλοί αναγνώστες σας έχουν στη βιβλιοθήκη τους όλη τη σειρά των βιβλίων σας. Έχετε φανατικούς αναγνώστες;
Είναι αλήθεια ότι πολλοί αναγνώστες με ρωτούν αν ετοιμάζω κάτι καινούργιο όταν συναντιόμαστε. Αυτό δηλώνει ότι διαβάζουν τα βιβλία μου. Ωστόσο δεν έχω τον χρόνο να επικοινωνώ με το ευρύτερο κοινό στο βαθμό που απαιτεί η διαδικασία προώθησης των βιβλίων.
Τι άλλο μας ετοιμάζετε;
Σχεδόν ταυτόχρονα με το βιβλίο «Πολίτης ένοχος;», κυκλοφορεί και το βιβλίο μου με τίτλο «Ιστορία της Ηρωικής Νήσου Κάσου», το οποίο εντάσσεται στις αυτοτελείς εκδόσεις της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου.
Πολύ ενδιαφέρον. Πώς περάσατε από τα μυθιστορήματα στα ιστορικά βιβλία;
Ήταν μια υπόσχεση που δώσαμε τα μέλη της Σ.Γ.Τ.Δ. να γράψουμε την ιστορία όλων των νησιών της Δωδεκανήσου. Την αρχή έκανε ο αγαπημένος μας πρόεδρος Μανόλης Μακρής με την «Ιστορία της Ρόδου» και την «Ιστορία της Καρπάθου». Τα βιβλία αυτά είναι τα «πρότυπα» και οι «οδηγοί» για την γραφή όλων των νησιών της Δωδεκανήσου.
Προσωπικά ανέλαβα την ευθύνη να γράψω την Ιστορία της Ηρωικής Νήσου Κάσου. Αυτό που πονά τους απανταχού Κασιώτες είναι ότι δεν συμπεριλαμβάνεται η ιστορία του νησιού και το Ολοκαύτωμα της Κάσου στην εκπαιδευτική ύλη των ιστορικών μας βιβλίων. Αυτό ήταν το μεγαλύτερό μου κίνητρο.
Θεατρικά έργα;
Έγραψα άλλα δύο θεατρικά. Το ένα έχει τίτλο «Το νόημα της ζωής» με στοιχεία Stand Up Comedy και το άλλο έχει τίτλο «Γέννηση, ζωή, θάνατος» και είναι ένα συγκλονιστικό θεατρικό μονόπρακτο. Ήδη για το δεύτερο ξεκίνησαν οι πρόβες από το Θέατρο Νοτίου Αιγαίου.
Τι αισθάνεστε όταν γράφετε; Είναι ένας δίαυλος επικοινωνίας με το κοινό;
Θέλω να σας αποκαλύψω ότι για μένα, της λογοτεχνίας και κάθε άλλου είδους τέχνης, προηγείται ο τρόπος ζωής. Πρώτα αγαπάς να ζεις όπως ένας συγγραφέας ή ένας συνθέτης και μετά γράφεις κείμενα ή μουσική.
Ωστόσο η μέγιστη όλων των τεχνών είναι η τέχνη της ζωής. Όμως, η ζωή, η ζωή … φεύγει. Έχουμε λίγες ευκαιρίες να δράξουμε. Προσπαθώ ότι δημιουργώ να έχει ποιότητα και να μιλά στις καρδιές των ανθρώπων, με τελική επιδίωξη την επικράτηση της αγάπης.
Λέτε η ζωή… φεύγει. Εννοείτε τον προσωπικό μας χρόνο που βρισκόμαστε «εν ζωή» ή ότι ο κόσμος αλλάζει;
Και τα δύο. Στη διάρκεια του προσωπικού μας βίου, έχουμε λίγες ευκαιρίες ν’ αγαπήσουμε και ν’ αγαπηθούμε. Πράγματι και ο κόσμος αλλάζει, όμως η ουσία του ανθρώπου και τα αιτήματά μας παραμένουν πάντα ίδια και επίκαιρα.
Ποτέ δεν θα πάψουμε να αγαπάμε, να ερωτευόμαστε, να γιορτάζουμε, να πονάμε, να ξεπερνάμε εμπόδια… Οι αλλαγές είναι το μυστικό να διατηρήσουμε την νεότητά μας κι ας είμαστε άνθρωποι που έχουμε ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας.
Άλλωστε δεν γνωρίζουμε αν το επόμενο δευτερόλεπτο θα είμαστε ζωντανοί, για να συνεχίσουμε ακόμα κι αυτή τη συζήτηση.
Πώς εννοείτε την αγάπη;
Δεν την εννοώ μόνο ως ένα συναίσθημα έντονης στοργής και προσωπικής αφοσίωσης ή ως αρετή που εκπροσωπεί την ανθρώπινη ευγένεια και τη συμπόνια ή ως στοιχείο της φιλίας ή ως θρησκευτικό συναίσθημα. Αναφέρομαι στην Αγάπη ως ύψιστη αρετή που συνθλίβει την τελειότητα. Προσωπικό μου σύνθημα σε κάθε αδικία που βίωσα, είναι ένα: «Η Αγάπη θα νικήσει».
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ
O Νίκος Κωνσταντινίδης γεννήθηκε στη Ρόδο το 1960. Σπούδασε Οικονομικές, Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες. Έγραψε πολλά δοκίμια και αρθρογραφεί σε περιοδικά τέχνης, πολιτισμού και σε πολλές εφημερίδες. Αγαπημένη του ασχολία είναι η ξυλογλυπτική.
Είναι γενικός διευθυντής του e-ΕΦΚΑ Π.Υ.Σ.Υ. Νοτίου Αιγαίου, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Παροικιακών Δωδεκανησιακών Σωματείων Ρόδου, Πρόεδρος του Συλλόγου Κασιωτών Ρόδου, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών Δωδεκανήσου, μέλος του Ολοσοφικού Συνδέσμου Ελλάδος, μέλος της Αντικαρκινικής Εταιρείας, μέλος του Συλλόγου Περιβάλλοντος και της μεγάλης του αδυναμίας, της «Δωδεκανησιακής Μέλισσας.
Είναι μέλος της οργανωτικής τριμελούς επιτροπής του «Φεστιβάλ Καλλιτεχνικής Δημιουργίας Ροδίων». Είναι ιδρυτής και αποκλειστικός διαχειριστής της Ιστοσελίδας των απανταχού Δωδεκανησιακών Παροικιακών Συλλόγων, Ελλάδας και εξωτερικού, «DODEKANISOS.COM.GR».
Έργα του έχουν ανέβει στη θεατρική σκηνή από το Θέατρο Νοτίου Αιγαίου και άλλες Θεατρικές Ομάδες.
Βιβλία του Νίκου Κωνσταντινίδη:
«ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ» (Ποιήματα)
«ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ» (Ποιητική συλλογή)
«ΣΤΑΣΗ ΖΩΗΣ» μυθιστόρημα με φιλοσοφικό περιεχόμενο (Ελληνικά Γράμματα)
«ΑΓΓΕΛΟΣ μια ζωή σαν παραμύθι» μυθιστόρημα (Ελληνικά Γράμματα)
«Ο ΚΗΠΟΣ ΤΗΣ ΕΔΕΜ» μυθιστόρημα (Εκδόσεις Φυτράκη)
«ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΛΥΧΝΑΡΙ» μυθιστόρημα (Εκδόσεις Φυτράκη)
«ΑΘΑΝΑΣΙΑ» μυθιστόρημα (εκδόσεις Παπαζήση)
«ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ ΕΥΤΥΧΙΑ» μυθιστόρημα (εκδόσεις Παπαζήση)
«ΤΟ ΠΑΝΤΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ ΤΙΠΟΤΑ» μυθιστόρημα (εκδόσεις Παπαζήση)
«ΠΟΛΙΤΗΣ ΕΝΟΧΟΣ;» μυθιστόρημα (εκδόσεις Παπαζήση)
«ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΡΩΙΚΗΣ ΝΗΣΟΥ ΚΑΣΟΥ» (εκδόσεις Παπαζήση)
Θεατρικά έργα του Νίκου Κωνσταντινίδη:
«ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ASHAR» μονόλογος (εκδόσεις Παπαζήση)
«GROUP THERAPY» θεατρικό με χιουμοριστικά στοιχεία
«ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ» θεατρικό με στοιχεία Stand Up Comedy
«ΓΕΝΝΗΣΗ, ΖΩΗ, ΘΑΝΑΤΟΣ» θεατρικό μονόπρακτο
About Author
