Ειρήνη Βαζούκου, ζωγράφος
“Θέλω να αποστασιοποιηθώ από το “εγώ” μου και να το κάνω “εμείς”. Να ταυτιστώ με την κάθε γυναίκα και τον κόσμο της”
Είναι δημιουργική, μεθοδική και επίμονη. Ακολουθεί τον δρόμο της καρδιάς, τη διαίσθηση και την έμπνευσή της. Αφοσιώνεται με πάθος σε ό,τι αγαπά και ανταμείβεται γι’ αυτό. Σε λίγες ημέρες το Λονδίνο υποδέχεται την Ειρήνη Βαζούκου.
Η συμμετοχή της στην London Art Biennale 2021 δεν είναι κάτι που απλά έτυχε – πέτυχε! Και στάθηκε η αφορμή της τόσο ενδιαφέρουσας συζήτησης που είχαμε μαζί της.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Φωτογραφία Καλλιόπη Βουτζαλή
Πώς προέκυψε η συμμετοχή σας στην Μπιενάλε του Λονδίνου;
Συνήθως για να συμμετάσχει κάποιος σε μία Biennale περνά μέσω διαγωνισμού και αξιολόγηση από ειδικές επιτροπές. Στην προκειμένη είχα δηλώσει συμμετοχή στον παγκόσμιο διαγωνισμό που είχε προκηρυχθεί πέρσι και τα αποτελέσματα των ονομάτων των επιλεχθέντων ανακοινώθηκαν πριν λίγες μέρες. Έχουν επιλεχθεί 454 καλλιτέχνες από 60 χώρες απ΄όλο τον κόσμο π.χ. Ελβετία, Νότια Κορέα, Ινδία, Ιαπωνία, Αμερική, Αργεντική, Ελλάδα κ.ά.
Με τι κριτήριο επιλέγησαν οι καλλιτέχνες που θα συμμετέχουν;
Στις Μπιενάλε κριτήριο είναι το έργο και να «κολλάει» με το project της έκθεσης. Τελευταία οι Pop Art, Installation Art, Street Art, Digital Art είναι πιό πολύ της μόδας. Το επιτοίχιο τελάρο δεν έχει πέραση, θα έλεγα. Εγώ όμως ποτέ δεν βαδίζω σύμφωνα με την μόδα, δεν επηρεάζομαι από τα ρεύματα της κάθε εποχής και είναι εν γνώσει μου οι δυσκολίες που φέρνει αυτό. Έχω κάνει κατασκευές και εγκαταστάσεις στο παρελθόν, αλλά επέστρεψα πάλι στην ζωγραφική σε τελάρο ή banner (για να ταξιδεύουν πιό εύκολα). Τα έργα μου δεν είναι εύπεπτα, αλλά φαίνεται ότι άρεσε η δουλειά μου.
Με ποιο έργο σας θα συμμετέχετε στη London Art Biennale 2021;
Το έργο της συμμετοχής μου έχει τίτλο «Το καμμένο ημερολόγιο». Eίναι λάδι σε καμβά, διαστάσεων 100Χ60 εκ.
Κάτω από ποιες συνθήκες δημιουργήσατε το συγκεκριμένο έργο;
Εν μέσω πανδημίας όπως οι περισσότεροι άνθρωποι στον πλανήτη πέταξα, έκαψα, χάρισα, διαχώρισα αντικείμενα, πράγματα από το σπίτι μου και το εργαστήριό μου.
Από την εφηβεία μου ακόμη κρατούσα ημερολόγια. Κάποια στιγμή τα έκαψα όλα με μία πάρα πολύ ωραία φωτιά. Την φωτιά της εξιλέωσης! Απολάμβανα να την βλέπω! Έκαψα τον πόνο! Δε με εκφράζουν πλέον τα γραπτά του παρελθόντος, δεν είμαι εγώ. Έχω αλλάξει και δεν θέλω να θυμάμαι.
Ό,τι απέμεινε στις στάχτες το ζωγράφισα. Έτσι έκανα μία σειρά από τα απομεινάρια των καμμένων ημερολογίων μου και το έργο της έκθεσης είναι από αυτή την σειρά.
Γιατί αποφασίσατε να προτείνετε αυτό το έργο;
Είναι δείγμα της νέας μου δουλειάς και με αντιπροσωπεύει. Δεν υπάρχει κάποιος άλλος ιδιαίτερος λόγος. Κάθε φορά που συμμετέχω σε μία έκθεση, όσο σημαντική ή όχι κι αν είναι, προσπαθώ να δίνω νέα έργα που δεν έχουν ξαναεκτεθεί. Όταν «κάνουν τον κύκλο τους» και δεν καταλήξουν σε μία συλλογή δημόσια ή ιδιωτική δεν τα ξαναεκθέτω, παρά μόνο με λίγες εξαιρέσεις.
Σε πολλούς από τους πίνακές σας πρωταγωνιστεί η γυναίκα. Πόσο ρόλο παίζει στη ζωγραφική σας το βιωματικό στοιχείο;
Στην δουλειά μου προσπαθώ να αποβάλω προσωπικές βιωματικές εμπειρίες και να δώ την ζωή μου από απόσταση, ώστε να φιλτράρω τις καταστάσεις και να φωτίσω πιό οικουμενικά θέματα, βέβαια πάντα μέσα από την δική μου οπτική γωνία και πρίσμα.
Θέλω να αποστασιοποιηθώ από το “εγώ” μου και να το μετατρέψω σε “εμείς”. Να ταυτιστώ με την κάθε γυναίκα και τον κόσμο της. Ανέκαθεν με απασχολούσε αυτό το θέμα.
Προσπαθώ όσο μπορώ να καλλιεργήσω και να αναπτύξω την ενσυναίσθηση μου, ώστε να εκφράσω εικαστικά το αποτέλεσμα των σκέψεων που μου φέρνει η όσμωση του εαυτού μου με την κοινωνία που ζώ. Επίσης με ενδιαφέρει η γυναίκα σε άλλους πολιτισμούς και κουλτούρες.
Στη ζωγραφική έχει μεγαλύτερη βαρύτητα για εσάς το σχέδιο ή το χρώμα;
Και τα δύο, άλλωστε το χρώμα πάντα έχει σχέδιο. Προσπαθώ πάντα για την ποιότητα της δουλειάς μου. Θέλω να έχει όχι μόνο κατάθεση ψυχής, αλλά και ζωγραφικής. Σύμβουλος και σύμμαχός μου είναι το ένστικτό μου, η σκληρή δουλειά, το διάβασμα και η απόλυτη αφοσίωση σ΄αυτό που κάνω.
Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία;
Θα σας απαντήσω με μια φράση του Ροντέν:
«Όταν είσαι καλλιτέχνης πρέπει να ελπίζεις, να αφουγκράζεσαι, να πάλλεσαι, να ζεις… πάνω απ’ όλα όμως ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι Άνθρωπος».
Ποιοι ζωγράφοι σας έχουν επηρέασει;
Πρώτος και καλύτερος ο Anselm Kiefer. Ήμουν τυχερή που είδα έργα του από κοντά στο Hamburger Bahnhof στο Βερολίνο πρόπερσι. Άλλοι είναι η Käthe Kollwitz, ο Edvard Munch, η Camille Claudel, ο Alberto Giacometti και ο δικός μας Έλληνας ο Χρόνης Μπότσογλου κοντά στον οποίον είχα την τύχη πριν τριάντα χρόνια -πώς περνά ο καιρός!…- να παρακολουθήσω λίγα μαθήματα ζωγραφικής και σχεδίου.
Πώς περάσατε τους μήνες της καραντίνας;
Αν εξαιρέσουμε την στενοχώρια μου για τα δεινά των ανθρώπων (αρρώστια, οικονομικό, θάνατος), τον θυμό μου για την διαχείριση της πανδημίας στην πατρίδα μας και όχι μόνο, που είχε σαν αποτέλεσμα η ψυχολογία μου να είναι στα «τάρταρα», στην καθημερινότητά μου δεν άλλαξαν και πολλά πράγματα. Όταν δουλεύω είμαι στην ατομική μου «καραντίνα» στο εργαστήριό μου κι έτσι είναι η ζωή μου.
Το πλεόνασμα χρόνου που μας χαρίστηκε είχε σαν αποτέλεσμα για εμένα να μπορέσω να δουλέψω περισσότερο. Απλά σταμάτησαν τα ταξίδια, προς τις εκθέσεις που λαμβάνω μέρος και μου έλειψαν οι φίλοι μου, οι επιμελητές μας, οι συναντήσεις με άλλους εικαστικούς, οι κουβέντες μας, οι διαφωνίες μας, η ζωή μου γενικά εκτός εργαστηρίου. Λεπτομέρειες μπροστά σ΄αυτά που τραβάει ο κόσμος!
Πώς προβλέπετε ότι θα είναι το μέλλον της τέχνης και του πολιτισμού;
O Πολιτισμός είναι είδος πρώτης ανάγκης, τελεία και παύλα. Όμως οι άνθρωποι του πολιτισμου θέλουν και στήριξη και όχι μόνο οικονομική. Δυστυχώς είδαμε εν μέσω πανδημίας στην Ελλάδα την τέχνη να την βάζουν σε δεύτερη μοίρα. Αυτά ξέρουν, αυτά κάνουν… αυτή είναι η παιδεία τους.
Προτίμησαν να ανοίξουν τα νυχάδικα και τα κομμωτήρια -όχι ότι έχω κάποιο θέμα με αυτά- παρά τα Μουσεία, τα βιβλιοπωλεία και τις Γκαλερί. Αν είναι δυνατόν! Πράττουν ανάλογα με τις προτιμήσεις τους και τις δικές τους ανάγκες. Είδαμε να τσιμεντώνουν την Ακρόπολη. Κανένας σεβασμός. Τι να πρωτοπώ… Πάμε από το κακό στο χειρότερο.
Οι καλλιτέχνες είναι μόνοι τους. Δεν θα πάψουν να δημιουργούν γιατί αυτό είναι στην φύση τους, αλλά πρέπει και να επιβιώσουν. Τι επιλογές έχουν; Δεύτερη δουλειά; Ξενητιά; Μετοίκηση;
Δυστυχώς στην Ελλάδα τους καλλιτέχνες τους βλέπουν σαν χομπίστες. Αν δεν αλλάξει αυτή η νοοτροπία των υπευθύνων προβλέπω ότι το μέλλον θα είναι δυσοίωνο. Επίσης πιό ειδικά, στις τουριστικές περιοχές (βλέπε ελληνικά νησιά) για χάρη του τουρισμού κάνουν εκπτώσεις στον πολιτισμό.
Το λέω ξανά. Όπου τουρισμός, βλέπε μηδενικός πολιτισμός.
Η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού έχει συνέπειες και τις βιώσαμε όλοι με την πανδημία. Το ότι δίνουν σημασία στο «τι βλέπει ο τουρίστας» περιορίζει το ενδιαφέρον και τις δράσεις στους καλοκαιρινούς μήνες και έτσι οι περισσότεροι άνθρωποι της Τέχνης και του Πολιτισμού μετοικούν. Δεν μπορούν να είναι μόνιμοι κάτοικοι σε αυτές τις περιοχές.
Ο τόπος μένει άνυδρος και αφιλόξενος για την τέχνη. Έφυγαν όλοι και όσοι έμειναν πίσω, είναι απομονωμένοι στον μικρόκοσμό τους. Έτσι επικρατεί η μετριότητα στην τέχνη.
Επίσης η υποτίμηση του κοινού της επαρχίας ανέκαθεν ήταν και είναι χρόνιο θέμα και αυτό πρέπει να σταματήσει πιά. Πώς; Φτιάχνοντας «πυρήνες» πολιτισμού σε κάθε τόπο και βάζοντας τον σωστό άνθρωπο στην σωστή θέση, αντί να «ξεχρεώνουν» προεκλογικές υποσχέσεις τοποθετώντας ανίδεους και ανειδίκευτους φιλόδοξους ανθρώπους που ξοδεύουν τα κρατικά χρήματα και τις επιδοτήσεις κατα το δοκούν και τις περισσότερες φορές καταλήγουν να κάνουν μία «τρύπα στο νερό».
Ποια είναι η Ειρήνη Βαζούκου
Η Ειρήνη Βαζούκου γεννήθηκε στη Ρόδο.
- Στο ενεργητικό της έχει 14 ατομικές εκθέσεις και συνεκθέσεις (Μουσείο της Ύδρας, Casa Bianca Θεσ/κης, Δημοτική Πικακοθήκη Κέρκυρας, Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου, Γκαλερί Σταυρακάκη Ηράκλειο Κρήτης, Attic Gallery Κέρκυρα κ.α.) και πολλές συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
- Συμμετείχε σε διεθνείς Art Fair: 5th Biennalle of London 2021, 5th Quartenalle of Stara Zagora 2020, Platform Project of Athens 2020, Platform Project of Athens στην ΑΣΚΤ 2019, NetworX-Inspiring rural Europe-ENRD Βρυξέλλες 2019, Platform Project of Athens στην ΑΣΚΤ 2018, Archipelago» project -«Dal-Baħar Madwarha 2017 Μάλτα, Platform Project of Athens 2017, 4th Quartenalle of Stara Zagora 2016, Art Athina 2016, Art Thessaloniki 2016 κ.α.
- Το 2011 πήρε το Α΄ Πανελλήνιο βραβείο στον τομέα της ζωγραφικής (για μή μέλη) από τον ΣΚΕΤΒΕ.
- Για το έργο της έχουν γράψει: Χάρης Καμπουρίδης (τεχνοκριτικός-επικοινωνιολόγος), Έλλη Κοκκίνη (ιστορικός τέχνης- τ. Προϊσταμένη Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου Θεσσαλονίκης), Πόλυ Χατζημάρκου (ιστορικός τέχνης και ευρωπαϊκού πολιτισμού-Msc Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων), Μαρία Μελέντη (ιστορικός τέχνης-Διευθύντρια Δημοτικής Πινακοθήκης Κέρκυρας), Σάσσα Μεταλληνού–Chaitow (δρ. ιστορίας και φιλοσοφίας της τέχνης), Ντίνα Αδαμοπούλου (Προϊσταμένη ΓΑΚ – Διευθύντρια Ιστορικού Αρχείου-Μουσείου Ύδρας).
- Έργα της ανήκουν σε συλλογές των: Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων, Δημοτικής Πινακοθήκης Κέρκυρας, Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Χανίων «Ελαιουργείο», Ιστορικού Αρχείου – Μουσείου Ύδρας, Βαφοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ρόδου, Κρατική Πινακοθήκη Stara Zagora Βουλγαρίας, ΕΤΑΛ Α.Ε, ATE Bank, Τράπεζας Δωδεκανήσου, Υπουργείου Δικαιοσύνης κ.ά.
About Author
